Το Μεγάλο Ψέμα του "Υπερπληθυσμού"
Ένα Δοκίμιο - Πώς ο Malthus και η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών επινόησαν τον υπερπληθυσμό για να δικαιολογήσουν την αυτοκρατορία
Σας ευχαριστώ θερμά για το ενδιαφέρον σας και την αναδημοσίευση των άρθρων μου. Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα αν, κατά την κοινοποίηση, σ̲υ̲μ̲π̲ε̲ρ̲ι̲λ̲α̲μ̲β̲ά̲ν̲α̲τ̲ε̲ ̲κ̲α̲ι̲ ̲τ̲ο̲ν̲ ̲σ̲ύ̲ν̲δ̲ε̲σ̲μ̲ο̲ ̲(̲l̲i̲n̲k̲)̲ ̲τ̲ο̲υ̲ ̲ά̲ρ̲θ̲ρ̲ο̲υ̲ ̲μ̲ο̲υ̲. Αυτό όχι μόνο αναγνωρίζει την πηγή, αλλά επιτρέπει και σε άλλους να ανακαλύψουν περισσότερο περιεχόμενο. Η υποστήριξή σας είναι πολύτιμη για τη συνέχιση της δουλειάς μου.
Απόδοση στα ελληνικά: Απολλόδωρος - Unbekoming | 31 Αυγούστου 2025
Πώς μια λογοκλοπή εξίσωσης έγινε το τέλειο έγκλημα: να κάνουν τα θύματα να κατηγορούν τους εαυτούς τους για τη φτώχεια τους. Από το εκατομμύριο νεκρούς του ιρλανδικού λιμού μέχρι τη σημερινή κλιματική αποικιοκρατία, η μαλθουσιανή σκέψη έχει δικαιολογήσει κάθε σύγχρονη γενοκτονία μετατρέποντας τις πολιτικές επιλογές σε φυσικό νόμο. Οι Βρετανοί έπρεπε να εξηγήσουν γιατί η βιομηχανική επανάστασή τους δημιούργησε πρωτοφανή πλούτο παράλληλα με πρωτοφανή δυστυχία - έτσι επινόησαν τον υπερπληθυσμό. Η θεωρία επιμένει επειδή εξακολουθεί να υπηρετεί τους ίδιους αφέντες: να μετατρέπει την τεχνητή έλλειψη σε κοσμικό αναπόφευκτο, να μετατρέπει την αλληλεγγύη σε ανοησία και να πείθει τους καλούς ανθρώπους ότι το να αφήνουν τους άλλους να υποφέρουν εξυπηρετεί κάποιον ανώτερο σκοπό. Αυτή είναι η ιστορία του πώς η αυτοκρατορία έμαθε να αποκαλεί τον φόνο μαθηματικά.
Πρόλογος
Δούλευα πάνω σε αυτό το δοκίμιο πάνω κάτω εδώ και δύο χρόνια, αλλά ήταν μια πρόσφατη ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τη "φέρουσα ικανότητα" του πλανήτη και τους "περιορισμένους πόρους" που με έκανε να το τελειώσω.
Δεν πιστεύω στην ιδέα της «φέρουσας ικανότητας» με τον ίδιο τρόπο που δεν πιστεύω στο «ασφαλές και αποτελεσματικό», στο γενικότερο καλό ή στην Κλιματική Αλλαγή™. Αυτές δεν είναι αντιφατικές θέσεις απλά για να είναι. Είναι αναγνωρίσεις ότι ορισμένα «επιστημονικά γεγονότα» λειτουργούν ως «γρήγορες σκέψεις» αυτοκρατορικού επιπέδου - ιδέες που φαίνονται τόσο προφανώς αληθινές που σταματούν την περαιτέρω σκέψη, παγιδεύοντας τα μυαλά σε προκαθορισμένα συμπεράσματα για την έλλειψη, το φόβο και την αναγκαιότητα του κεντρικού ελέγχου της «ελίτ».
Η έννοια της φέρουσας ικανότητας, όταν εφαρμόζεται στους ανθρώπους, υποθέτει ότι είμαστε σαν βακτήρια σε ένα τρυβλίο Petri - καταναλώνουμε πόρους μέχρι να χτυπήσουμε σε τοίχο και να καταρρεύσουμε. Αλλά οι άνθρωποι δημιουργούν πόρους μέσω της τεχνολογίας και της κοινωνικής οργάνωσης. Μετατρέψαμε την άμμο σε τσιπ πυριτίου, τον αέρα σε λίπασμα, το φως του ήλιου σε ηλεκτρισμό. Τα «όρια» συνεχίζουν να υποχωρούν επειδή το μοντέλο είναι λάθος. Δεν είμαστε καταναλωτές αλλά δημιουργοί, δεν είμαστε στόματα αλλά μυαλά.
Ωστόσο, αυτή η μαλθουσιανή λογική επιμένει με αξιοσημείωτη επιμονή. Μορφωμένοι και συμπονετικοί άνθρωποι πιστεύουν ειλικρινά ότι το να βοηθήσουμε τους φτωχούς του πλανήτη να κάνουν παιδιά απειλεί τον πλανήτη. Ότι η γονιμότητα στην Αφρική θέτει σε κίνδυνο τον πολιτισμό. Ότι υπάρχουν απλά πάρα πολλοί άνθρωποι. Αυτές οι πεποιθήσεις μοιάζουν επιστημονικές, φυσικές, αναπόφευκτες.
Όμως να μια απλή αλήθεια: οι μόνοι άνθρωποι που πρέπει να καθορίζουν το μέγεθος της οικογένειας είναι ο σύζυγος και η σύζυγος. Αυτό είναι όλο. Τελεία και παύλα. Ούτε κυβερνητικοί σχεδιαστές, ούτε οργανισμοί του ΟΗΕ, ούτε δισεκατομμυριούχοι φιλάνθρωποι, ούτε ακτιβιστές του κλίματος, ούτε καθηγητές οικονομικών - μόνο οι δύο άνθρωποι που δημιουργούν και μεγαλώνουν τη ζωή. Όταν τα ζευγάρια είναι πραγματικά ελεύθερα να επιλέξουν, με ακριβείς πληροφορίες και χωρίς εξαναγκασμό ή χειραγώγηση, όλα τα υπόλοιπα φροντίζουν από μόνα τους. Η ευημερία μετριάζει φυσικά τη γονιμότητα. Η εκπαίδευση διευρύνει τις επιλογές. Η εξασφάλιση μειώνει την ανάγκη για παιδιά ως ασφάλεια. Οι δημογραφικές μεταβάσεις που χρειάστηκαν αιώνες στην Ευρώπη συμβαίνουν μέσα σε δεκαετίες αλλού, όταν οι άνθρωποι έχουν πραγματική ελευθερία και ευκαιρίες. Αλλά αυτό ακριβώς δεν μπορούν να επιτρέψουν οι μαλθουσιανοί, επειδή οι ελεύθεροι άνθρωποι που κάνουν ελεύθερες επιλογές δεν παράγουν τις κρίσεις που δικαιολογούν την παρέμβαση. Αντ' αυτού, λοιπόν, έχουμε συνθετικές ορμόνες που σπρώχνονται στους εφήβους, οικονομικές πιέσεις που καθιστούν τα παιδιά δυσβάσταχτα, προπαγάνδα που κάνει τη γονιμότητα ντροπή και μια κουλτούρα που αντιμετωπίζει τη δημιουργία ζωής ως περιβαλλοντικό έγκλημα. Οι ίδιοι οι άνθρωποι που δεν θα έπρεπε να έχουν λόγο στην αναπαραγωγή -απομακρυσμένοι γραφειοκράτες και εταιρικά συμφέροντα- έχουν γίνει οι ίδιοι οι διαιτητές του ποιος μπορεί να κάνει παιδιά και πόσα.
Όπως θα δείξει αυτό το δοκίμιο, το όλο θέμα είναι προκάλυψη για τις καταχρήσεις της ολιγαρχίας και των αυτοκρατοριών τους. Κάθε λιμός στη σύγχρονη ιστορία ήταν μια πολιτική. Κάθε «υπερπληθυσμιακό» έθνος είναι εσκεμμένα υπανάπτυκτο. Κάθε έκκληση για έλεγχο του πληθυσμού έχει προστατεύσει τον πλούτο, ενώ έχει τιμωρήσει τη φτώχεια. Η θεωρία που ξεκίνησε ως βρετανική αυτοκρατορική προπαγάνδα επιμένει επειδή εξακολουθεί να εξυπηρετεί την ίδια λειτουργία: να κάνει τη συστημική εκμετάλλευση να εμφανίζεται ως φυσικός νόμος.
Το πιο ύπουλο μέρος είναι το πώς ο μαλθουσιανισμός κάνει τη σκληρότητα να μοιάζει με σοφία. Μετατρέπει την αλληλεγγύη σε ανοησία, τη συμπόνια σε κίνδυνο και την ανθρώπινη άνθηση σε υπαρξιακή απειλή. Πείθει τους καλούς ανθρώπους ότι το να αφήνουμε τους άλλους να υποφέρουν εξυπηρετεί κάποιον ανώτερο σκοπό.
Αυτό το δοκίμιο παρακολουθεί αυτή την εξαπάτηση από τις εξισώσεις του Malthus μέσω του τεχνητού λιμού της Ιρλανδίας, της αποικιακής εξόρυξης της Ινδίας και της σημερινής κλιματικής αποικιοκρατίας. Το μοτίβο δεν αλλάζει ποτέ: δημιουργούμε έλλειψη, κατηγορούμε τον πληθυσμό, προτείνουμε "λύσεις" που εδραιώνουν τα ίδια τα συστήματα που προκαλούν το πρόβλημα.
Δεν αντιμετωπίζουμε πληθυσμιακή κρίση. Αντιμετωπίζουμε μια κρίση εξουσίας - πολύ λίγοι άνθρωποι ελέγχουν πάρα πολλούς πόρους. Μόλις το δούμε αυτό ξεκάθαρα, διαφορετικά μέλλοντα γίνονται δυνατά.
Η Αρχιτεκτονική της Εξαπάτησης - Πώς Λειτουργεί η " Φέρουσα Ικανότητα"
Πριν παρακολουθήσουμε την ιστορία του μύθου του υπερπληθυσμού, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τον ρητορικό μηχανισμό που τον κάνει τόσο επίμονο. Η "φέρουσα ικανότητα" δεν είναι απλώς λάθος - είναι λάθος με ακριβώς διαβαθμισμένους τρόπους που καθιστούν αδύνατη την αντίκρουσή της. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο η ιδεολογία μεταμφιέζεται σε επιστήμη.
Ένα κλισέ που τερματίζει τη σκέψη - Μόλις κάποιος αποδεχτεί τη "φέρουσα ικανότητα", η έρευνα σταματά. Πολύπλοκα ζητήματα πολιτικής οικονομίας καταρρέουν σε απλή αριθμητική. Γιατί υπάρχει φτώχεια; Γιατί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι. Γιατί η περιβαλλοντική υποβάθμιση; Πάρα πολλοί άνθρωποι. Γιατί συμβαίνουν λιμοί; Πάρα πολλοί άνθρωποι. Η φράση αυτή εμποδίζει την ανάλυση των πραγματικών αιτιών - συγκέντρωση γης, οικονομική κερδοσκοπία, σκόπιμη υπανάπτυξη. Είναι μια απάντηση που εμποδίζει τις ερωτήσεις.
Ένα επιχείρημα με βάση το «motte-and-bailey» - Το «motte» (η υπερασπίσιμη θέση) είναι η αλήθεια ότι η Γη είναι πεπερασμένη. Κανείς δεν το αρνείται αυτό. Αλλά το «bailey» (ο πραγματικός ισχυρισμός που προβάλλεται) είναι ότι τα σημερινά δεινά είναι φυσικά και ότι ορισμένοι πληθυσμοί πρέπει να ελεγχθούν. Όταν αμφισβητείται ο πληθυσμιακός έλεγχος, οι υποστηρικτές υποχωρούν στο motte: «Αρνείστε ότι η Γη έχει όρια;» Μόλις είναι ασφαλείς, επιστρέφουν στην προώθηση του bailey: προγράμματα στείρωσης, βοήθεια υπό όρους, παρεμπόδιση της ανάπτυξης. Η λογική προϋπόθεση προστατεύει το παράλογο συμπέρασμα.
Μια πλάνη επαναπροσδιορισμού - Η «φέρουσα ικανότητα» ακούγεται επιστημονική, όπως η φέρουσα ικανότητα στη μηχανική - κάτι που μπορείτε να υπολογίσετε. Αλλά για τους ανθρώπους, δεν είναι ένας αριθμός που μπορεί να ανακαλυφθεί, αλλά ένα πολιτικό κατασκεύασμα που εξαρτάται εξ ολοκλήρου από υποθέσεις σχετικά με την τεχνολογία, τη διανομή και την κοινωνική οργάνωση. Η φέρουσα ικανότητα μιας κοινωνίας που χρησιμοποιεί λίθινα εργαλεία διαφέρει από μια κοινωνία που χρησιμοποιεί πυρηνική ενέργεια. Ωστόσο, η έννοια αντιμετωπίζεται σαν να ήταν μετρήσιμη όπως η βαρύτητα.
Μια φυσιοκρατική πλάνη - Οι πολιτικές επιλογές σχετικά με την κατανομή των πόρων, τη χρήση της τεχνολογίας και τα οικονομικά συστήματα ξεπλένονται μέσω της «φυσικής» φέρουσας ικανότητας. Όταν εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούν ενώ τα σιτηρά σαπίζουν στις αποθήκες, αυτό δεν είναι αποτυχία της πολιτικής αλλά φυσική διόρθωση. Όταν αρνούνται την τεχνολογία στα αναπτυσσόμενα έθνη, αυτό δεν είναι ιμπεριαλισμός αλλά σεβασμός των φυσικών ορίων. Οι ενδεχόμενες κοινωνικές ρυθμίσεις εμφανίζονται αμετάβλητες.
Μια καφκική παγίδα - η διαφωνία γίνεται απόδειξη της αλήθειας της. Να επισημάνετε ότι οι άνθρωποι έχουν ξεπεράσει σταθερά τα προβλεπόμενα όρια; Σας λένε ότι αυτό αποδεικνύει ότι βρισκόμαστε σε «υπέρβαση». Επισημαίνετε τη μείωση της γονιμότητας; Αυτό είναι απόδειξη ότι έχουμε « φτάσει στο όριο της χωρητικότητας». Αναφέρετε τεχνολογικές λύσεις; Είναι «προσωρινές» και «μη βιώσιμες». Δείξτε ιστορικές αποτυχημένες προβλέψεις; Αυτό σημαίνει ότι η καταστροφή είναι ακόμα πιο κοντά. Κάθε παρατήρηση επιβεβαιώνει τη θεωρία.
Μια μη διαψεύσιμη παραδοχή - Για τους ζωϊκούς πληθυσμούς, η φέρουσα ικανότητα κάνει ελέγξιμες προβλέψεις. Για τους ανθρώπους, κάθε αποτυχημένη πρόβλεψη απλά επισπεύδει την καταστροφή. Ο Malthus προέβλεψε επικείμενη καταστροφή το 1798. Ο Paul Ehrlich υποσχέθηκε ότι εκατοντάδες εκατομμύρια θα λιμοκτονούσαν τη δεκαετία του 1970. Η Λέσχη της Ρώμης προέβλεψε την εξάντληση των πόρων μέχρι το 2000. Όταν η Αποκάλυψη δεν έρχεται, οι αληθινοί πιστοί δεν εγκαταλείπουν τη θεωρία - αναθεωρούν το χρονοδιάγραμμα. Δεν πρόκειται για επιστήμη αλλά για εσχατολογία.
Το πιο βασικό, είναι μια συσκευή αποπολιτικοποίησης - αφαιρεί την ανθρώπινη δράση από την εξίσωση, μετατρέποντας τα πολιτικά προβλήματα που απαιτούν δικαιοσύνη σε τεχνικά προβλήματα που απαιτούν διαχείριση. Αντί να ρωτάμε "Ποιος ελέγχει τους πόρους και γιατί;", ρωτάμε "Πόσους ανθρώπους μπορεί να υποστηρίξει η Γη;". Αντί να αμφισβητούμε τα συστήματα εξόρυξης και εκμετάλλευσης, συζητάμε δημογραφικές προβλέψεις. Η εξουσία εξαφανίζεται πίσω από τη φαινομενικά ουδέτερη γλώσσα της οικολογίας.
Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών είναι απαραίτητη, διότι εμφανίζονται σε όλη την ιστορία που ακολουθεί. Από τον Malthus μέχρι τον σύγχρονο διάλογο για το κλίμα, τα ίδια ρητορικά τεχνάσματα κάνουν τις πολιτικές επιλογές να εμφανίζονται ως φυσικά γεγονότα, μετατρέπουν τα θύματα σε προβλήματα και μετατρέπουν την αλληλεγγύη σε ανοησία. Μόλις δείτε τον μηχανισμό, δεν μπορείτε να τον ξεχάσετε.
1. Το Μεγάλο Ψέμα
Το 1798, ένας Άγγλος κληρικός που εργαζόταν στη Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών δημοσίευσε ένα δοκίμιο που θα αναδιαμόρφωνε τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος σκέφτεται για τη φτώχεια. Ο Thomas Malthus ισχυριζόταν ότι είχε ανακαλύψει έναν «νόμο της φύσης»: ο πληθυσμός αυξάνεται γεωμετρικά, ενώ η παραγωγή τροφίμων αυξάνεται μόνο αριθμητικά, επομένως η φτώχεια και η πείνα είναι αναπόφευκτες. Αυτό δεν ήταν επιστήμη - ήταν προπαγάνδα μεταμφιεσμένη σε μαθηματικά.
Η θεωρία εξυπηρετούσε έναν ακριβή πολιτικό σκοπό. Καθώς η βιομηχανική επανάσταση της Βρετανίας δημιούργησε πρωτοφανή πλούτο παράλληλα με πρωτοφανή δυστυχία, καθώς οι κοινές εκτάσεις περιφράχθηκαν και οι αγρότες οδηγήθηκαν στις αστικές παραγκουπόλεις, η άρχουσα τάξη χρειαζόταν μια εξήγηση για τη φτώχεια που δεν θα την ενέπλεκε. Ο Malthus την παρείχε. Οι φτωχοί δεν ήταν φτωχοί εξαιτίας της εκμετάλλευσης ή των σκόπιμων οικονομικών πολιτικών. Ήταν φτωχοί επειδή είχαν πάρα πολλά παιδιά.
Ο William Engdahl, στο βιβλίο του: A Century of War ( Ένας Αιώνας Πολέμου), αποκαλύπτει τη στρατηγική εξαπάτηση που υπήρχε. Ο μαλθουσιανισμός λειτούργησε ως αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε «ψυχολογική επιχείρηση» ("psyop") - μια ψυχολογική επιχείρηση που σχεδιάστηκε για να εκλογικεύσει τη συστηματική υπανάπτυξη των αποικιών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Αντί να παραδεχτούν ότι εμπόδιζαν σκόπιμα τη βιομηχανική ανάπτυξη για να διατηρήσουν την οικονομική κυριαρχία, οι βρετανικές ελίτ μπορούσαν να κατηγορήσουν για τη φτώχεια που δημιούργησαν τους «φυσικούς νόμους» του πληθυσμού.
Το πιο καταδικαστικό γεγονός σχετικά με τη θεωρία του Malthus είναι ότι δεν τη δημιούργησε καν. Την αντιγράφει από τον Giammaria Ortes, έναν Βενετό συγγραφέα που είχε επιτεθεί το 1774 στις αισιόδοξες απόψεις του Benjamin Franklin σχετικά με την αύξηση του πληθυσμού. Ο Malthus πήρε τα επιχειρήματα του Ortes, τα τύλιξε σε ψευδομαθηματική γλώσσα σχετικά με τη γεωμετρική και αριθμητική πρόοδο και τα παρουσίασε ως επιστημονική ανακάλυψη. Το βρετανικό κατεστημένο αναγνώρισε αμέσως τη χρησιμότητα της θεωρίας και έκανε τον Malthus διάσημο σχεδόν εν μία νυκτί.
Αυτό δεν ήταν αφηρημένη ακαδημαϊκή θεωρητικολογία. Η μαλθουσιανή λογική δικαιολογούσε πραγματικές πολιτικές με καταστροφικές ανθρώπινες συνέπειες. Εξορθολόγησε την κατάργηση των νόμων για τους φτωχούς - το πλησιέστερο πράγμα που υπήρχε στην κοινωνική πρόνοια. Εξήγησε γιατί η βοήθεια προς τους πεινασμένους ήταν αντιπαραγωγική: το μόνο που θα έκαναν ήταν να αναπαράγουν περισσότερο. Έκανε τη σκληρότητα να μοιάζει με σοφία και την αμέλεια να μοιάζει με φυσικό νόμο.
Η βασική απάτη της θεωρίας ήταν η αντιστροφή του αιτίου και του αποτελέσματος. Ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός δημιουργούν πλεονάζοντες πληθυσμούς μέσω συγκεκριμένων πολιτικών - αποκλεισμός των κοινών αγαθών, καταστροφή των τοπικών βιομηχανιών, εξόρυξη πόρων. Αλλά ο μαλθουσιανισμός ισχυριζόταν ότι ο ίδιος ο πληθυσμός ήταν το πρόβλημα. Αυτό το τέχνασμα παρέμεινε για πάνω από δύο αιώνες, μετασχηματιζόμενο και προσαρμοζόμενο, αλλά εξυπηρετώντας πάντα την ίδια λειτουργία: την προστασία της εξουσίας με την επίρριψη ευθυνών στους ανίσχυρους.
2. Η Γέννηση μιας Χρήσιμης Μυθοπλασίας
Ο Malthus έγραψε το: Essay on Population (Δοκίμιο για τον Πληθυσμό) ως άμεση επίθεση στην επαναστατική ελπίδα. Η Γαλλική Επανάσταση είχε τρομοκρατήσει την ευρωπαϊκή αριστοκρατία και οι ριζοσπάστες στοχαστές στην Αγγλία φαντάζονταν κοινωνίες βασισμένες στην ισότητα και την αλληλοβοήθεια. Ο William Godwin και ο Μαρκήσιος de Condorcet οραματίστηκαν μέλλοντα όπου η τεχνολογική πρόοδος και η δίκαιη διανομή θα μπορούσαν να εξαλείψουν τη φτώχεια. Το δοκίμιο του Malthus γράφτηκε ρητά για να αποδείξει ότι αυτά τα όνειρα ήταν αδύνατα.
Ο στόχος, όπως καταγράφει ο Eric Ross στο «The Malthus Factor», ήταν να απαλλάξει το κράτος και τα πλουσιότερα τμήματα της κοινωνίας από την ευθύνη για τη φτώχεια. Ο Malthus υποστήριξε ότι καμία μορφή κοινωνίας δεν μπορούσε να αποτρέψει τη μιζέρια - η ανισότητα ήταν νόμος της φύσης, όχι επιλογή του ανθρώπου. Έγραφε με αναισθησία που κόβει την ανάσα: «Ένας άνθρωπος που γεννιέται σε έναν κόσμο που έχει ήδη κατακτηθεί... δεν έχει καμία δουλειά να βρίσκεται εκεί που βρίσκεται. Στο πανίσχυρο πανηγύρι της φύσης δεν υπάρχει κενό κάλυμμα γι' αυτόν. Του λέει να φύγει».
Αλλά δεν ήταν η Φύση που έλεγε «φύγε» - ήταν ο Malthus, μιλώντας για λογαριασμό των γαιοκτημόνων και του Κοινοβουλίου. Η θεωρία εμφανίστηκε ακριβώς όταν οι βρετανικές ελίτ την είχαν περισσότερο ανάγκη. Το κίνημα των περιφράξεων είχε διώξει εκατομμύρια ανθρώπους από τα κοινά εδάφη που καλλιεργούσαν για αιώνες. Οι νέες βιομηχανικές πόλεις ήταν κολαστήρια ασθενειών και εκμετάλλευσης. Αντί να αντιμετωπίσει αυτές τις κατασκευασμένες κρίσεις, ο Malthus παρείχε διανοητική κάλυψη για να τις αγνοήσει.
Το βρετανικό κατεστημένο δεν αγκάλιασε τον Malthus επειδή η θεωρία του ήταν αληθινή - την αγκάλιασε επειδή ήταν χρήσιμη. Μετέτρεψε τη φτώχεια από πολιτικό πρόβλημα που απαιτούσε δράση σε φυσικό φαινόμενο που απαιτούσε αποδοχή. Όπως σημειώνει ο Harvey στην κριτική του, ο Malthus έβλεπε την αύξηση του πληθυσμού και τη φτώχεια ως «απαραίτητο κίνητρο για τη βιομηχανία». Οι φτωχοί έπρεπε να διατηρούνται σε απόγνωση για να διασφαλιστεί ότι θα δέχονταν οποιαδήποτε εργασία με οποιοδήποτε μισθό.
Αυτό που ο Malthus αγνόησε σκόπιμα -και αυτό που οι υποστηρικτές του συνεχίζουν να αγνοούν- είναι ο ρόλος της τεχνολογίας και της κοινωνικής οργάνωσης στην επέκταση των πόρων. Το μαθηματικό του τέχνασμα της σύγκρισης της γεωμετρικής αύξησης του πληθυσμού με την αριθμητική αύξηση των τροφίμων προϋπέθετε ότι η γεωργική παραγωγικότητα ήταν ουσιαστικά σταθερή. Ωστόσο, ακόμη και όταν έγραφε, η γεωργική επανάσταση αύξανε δραματικά τις αποδόσεις. Η βιομηχανική επανάσταση σύντομα θα πολλαπλασίαζε την ανθρώπινη παραγωγική ικανότητα πέρα από οτιδήποτε είχε φανταστεί ο Malthus.
Η θεωρία έκρυβε επίσης μια κρίσιμη παραδοχή που έκανε ο Malthus σε ιδιωτική αλληλογραφία. Αναγνώριζε ότι «οι νόμοι της ατομικής ιδιοκτησίας, οι οποίοι αποτελούν το μεγάλο κίνητρο για την παραγωγή, την περιορίζουν οι ίδιοι σε τέτοιο βαθμό, ώστε η πραγματική παραγωγή της γης να υπολείπεται πάντοτε πολύ σημαντικά της παραγωγικής δύναμης».
Αυτή είναι μια εκπληκτική ομολογία. Ο Malthus παραδεχόταν ότι η γη θα μπορούσε να παράγει πολύ περισσότερα τρόφιμα και πόρους από ό,τι παρήγαγε στην πραγματικότητα - όχι λόγω των φυσικών ορίων, αλλά λόγω των νόμων της ιδιοκτησίας. Το ίδιο σύστημα ατομικής ιδιοκτησίας που υπερασπιζόταν ως απαραίτητο για την τόνωση της παραγωγής εμπόδιζε ταυτόχρονα την παραγωγή αυτή να φτάσει στο δυναμικό της. Οι γαιοκτήμονες κρατούσαν τη γη σε αδράνεια για κυνηγετικά κτήματα. Οι κερδοσκόποι κρατούσαν γόνιμα στρέμματα εκτός καλλιέργειας περιμένοντας την άνοδο των τιμών. Οι περιφράξεις μετέτρεψαν τις παραγωγικές κοινές εκτάσεις σε λιγότερο παραγωγικές ιδιωτικές εκμεταλλεύσεις. Το νομικό πλαίσιο που συγκέντρωνε την ιδιοκτησία σε λίγα χέρια σήμαινε ότι τεράστια παραγωγική ικανότητα έμενε σκόπιμα αχρησιμοποίητη.
Η έλλειψη δεν ήταν φυσική - ήταν συστημική, ενσωματωμένη στις ίδιες τις σχέσεις ιδιοκτησίας που υπερασπιζόταν ο Malthus. Γνώριζε ότι η έλλειψη τροφίμων που υποτίθεται ότι αποδείκνυε τη θεωρία του στην πραγματικότητα δημιουργήθηκε από το οικονομικό σύστημα που υποστήριζε. Ωστόσο, δημοσίως συνέχισε να κατηγορεί τον υπερπληθυσμό αντί για την υποπαραγωγή, τις αναπαραγωγικές συνήθειες των φτωχών αντί για τις αποθησαυριστικές συνήθειες των πλουσίων. Ο "φυσικός νόμος" της έλλειψης που διακήρυττε ήταν στην πραγματικότητα το τεχνητό αποτέλεσμα πολύ συγκεκριμένων, πολύ υπερασπίσιμων ιδιοκτησιακών ρυθμίσεων.
Αυτό δεν ήταν αποτυχημένη επιστήμη αλλά επιτυχημένη ιδεολογία. Παρείχε αυτό που ο βρετανικός φιλελευθερισμός χρειαζόταν απεγνωσμένα: μια "φυσική" δικαιολογία για μια ολοένα και πιο ισχυρή αυτοκρατορική ελίτ που κυβερνούσε για λογαριασμό των "χυδαίων αδαών μαζών", οι οποίες υποτίθεται ότι δεν μπορούσαν να εμπιστευτούν τον εαυτό τους. Η θεωρία που ξεκίνησε ως επίθεση στη Γαλλική Επανάσταση έγινε το πνευματικό θεμέλιο για ένα παγκόσμιο σύστημα εκμετάλλευσης.
3. Εργαστήριο Απανθρωπιάς: Ιρλανδία
Ο ιρλανδικός λιμός της πατάτας το 1845-1852 δεν ήταν μια φυσική καταστροφή - ήταν η μαλθουσιανή θεωρία που εφαρμόστηκε στην πράξη. Όταν η ασθένεια της πατάτας κατέστρεψε τη σοδειά που έτρεφε εκατομμύρια Ιρλανδούς αγρότες, οι Βρετανοί αξιωματούχοι δεν είδαν μια ανθρωπιστική κρίση αλλά μια δικαίωση του Malthus. Ο Charles Trevelyan, ο οποίος διαχειρίστηκε τις προσπάθειες ανακούφισης, χρησιμοποίησε ρητά τη μαλθουσιανή λογική: αυτή ήταν η διόρθωση της φύσης στον ιρλανδικό "υπερπληθυσμό".
Τα γεγονότα λένε μια διαφορετική ιστορία. Καθ' όλη τη διάρκεια του λιμού, η Ιρλανδία συνέχισε να εξάγει τρόφιμα στη Βρετανία - 300.000 τόνοι σιτηρών μόνο τη χειρότερη χρονιά. Τα ιρλανδικά λιμάνια έστελναν βούτυρο, αυγά, βοοειδή και λαχανικά, ενώ ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα και άλλο ένα εκατομμύριο εγκατέλειπαν τη χώρα. Αυτό δεν ήταν έλλειψη. Ήταν πολιτική.
Ο Trevelyan πίστευε ότι η παροχή επαρκούς βοήθειας θα ενθάρρυνε μόνο την «εξάρτηση». Καλύτερα να αφήσουμε τον λιμό να πάρει τον δρόμο του και να μειώσουμε τον πλεονάζοντα πληθυσμό. Έγραψε ότι ο λιμός ήταν «ένα άμεσο χτύπημα μιας πανσοφής και παντοδύναμης Πρόνοιας» που θα ωφελούσε τελικά την Ιρλανδία μειώνοντας τον αριθμό των κατοίκων της. Το βρετανικό κοινοβούλιο, διαπνεόμενο από τη μαλθουσιανή σκέψη, συμφώνησε. Παρείχαν ελάχιστη ανακούφιση, συνδεδεμένη με όρους που αποσκοπούσαν στη διάσπαση της παραδοσιακής ιρλανδικής γαιοκτησίας και στην επιβολή εκσυγχρονισμού σύμφωνα με τις βρετανικές κατευθύνσεις.
Ο βαθύτερος σκοπός, όπως προτείνει ο Engdahl, ήταν η «εκκαθάριση της ιρλανδικής υπαίθρου». Οι γαιοκτήμονες ήθελαν από καιρό να ενοποιήσουν τις μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις σε μεγαλύτερα, πιο κερδοφόρα κτήματα. Ο λιμός παρείχε την ευκαιρία. Οι πεινασμένοι ενοικιαστές που δεν μπορούσαν να πληρώσουν το ενοίκιο εκδιώχθηκαν μαζικά. Ολόκληρα χωριά κατεδαφίστηκαν. Η μαλθουσιανή εξήγηση -πολλοί Ιρλανδοί, πολύ λίγα τρόφιμα- απέκρυψε αυτό που πραγματικά συνέβαινε: τον σκόπιμο μετασχηματισμό της ιρλανδικής γεωργίας για την εξυπηρέτηση των βρετανικών αγορών.
Οι Ιρλανδοί είχαν ξαναδεί αυτό το μοτίβο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1700, οι ακμάζουσες ιρλανδικές βιομηχανίες μαλλιού και κλωστοϋφαντουργίας καταστράφηκαν από τους βρετανικούς νόμους που απαγόρευαν τις ιρλανδικές εξαγωγές. Στους Ιρλανδούς καθολικούς απαγορεύτηκε η αγορά γης, η φοίτηση στο σχολείο ή η άσκηση επαγγέλματος. Μέχρι τη στιγμή του λιμού, η Ιρλανδία ήταν συστηματικά υπανάπτυκτη για πάνω από έναν αιώνα. Η φτώχεια, για την οποία οι μαλθουσιανοί κατηγορούσαν τις ιρλανδικές αναπαραγωγικές συνήθειες, ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της βρετανικής οικονομικής πολιτικής.
Αυτό που κάνει την περίπτωση της Ιρλανδίας τόσο αποκαλυπτική είναι το πόσο συνειδητά οι Βρετανοί αξιωματούχοι εφάρμοσαν τη μαλθουσιανή λογική. Δεν σκόνταψαν στην καταστροφή - την επέλεξαν. Ο Nassau Senior, οικονομικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης, παραπονέθηκε μάλιστα ότι ο λιμός "δεν θα σκότωνε περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, και αυτό θα ήταν ελάχιστα αρκετό για να κάνει κάτι καλό". Αυτό δεν ήταν ανάλγητη αδιαφορία. Ήταν σκόπιμη πολιτική που βασιζόταν στη θεωρητική πεποίθηση ότι η μείωση του πληθυσμού ήταν ευεργετική.
Ο ιρλανδικός λιμός αποκάλυψε τις δολοφονικές δυνατότητες της μαλθουσιανής σκέψης. Όταν η θεωρία κηρύσσει τη φτώχεια φυσική και τη βοήθεια προς τους φτωχούς αντιπαραγωγική, ο μαζικός θάνατος γίνεται αποδεκτός, ακόμη και επιθυμητός. Τα εκατομμύρια που πέθαναν δεν ήταν θύματα της πατατοξήρας ή του υπερπληθυσμού. Ήταν θύματα μιας ιδέας - μιας ιδέας που δικαιολογούσε τη μετατροπή της αφθονίας σε πείνα και την αποκαλούσε φυσικό νόμο.
4. Η Τελειοποίηση του Συστήματος: Ινδία
Αν η Ιρλανδία ήταν το εργαστήριο, η Ινδία ήταν το εργοστάσιο μαζικής παραγωγής μαλθουσιανών δικαιολογιών για την αποικιακή εξόρυξη σε βιομηχανική κλίμακα. Η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών δεν εφάρμοσε απλώς τη μαλθουσιανή θεωρία- την τελειοποίησε σε μια ολοκληρωμένη ιδεολογία που μπορούσε να εξηγήσει κάθε φρικαλεότητα, να δικαιολογήσει κάθε εκμετάλλευση και να μετατρέψει τη συστηματική εξαθλίωση σε ανθρωπιστική αναγκαιότητα.
Το αριστούργημα της Εταιρείας ήταν να παρουσιάσει τους ινδικούς λιμούς ως δημογραφικά αναπόφευκτα και όχι ως αποτελέσματα πολιτικής. Όταν πέθαναν εκατομμύρια άνθρωποι - 10 εκατομμύρια στη Βεγγάλη το 1770, άλλο ένα εκατομμύριο το 1866, έως και 10 εκατομμύρια το 1876-78 - οι αποικιακοί διαχειριστές κατηγορούσαν τον υπερπληθυσμό. Υποστήριξαν ότι επρόκειτο για "φυσικούς ελέγχους" που θα είχαν συμβεί ούτως ή άλλως, ίσως ακόμη πιο σοβαρά, χωρίς τη βρετανική κυριαρχία. Η λογική αυτή έκοβε την ανάσα με τον κυνισμό της: Η βρετανική καλοσύνη απέτρεψε χειρότερους λιμούς.
Αυτή η ρητορική επέτρεψε πολιτικές υπολογισμένης σκληρότητας. Κατά τη διάρκεια των λιμών, η ανακούφιση ήταν σκόπιμα ελάχιστη και τιμωρητική. Οι άποροι έπρεπε να εκτελούν σκληρή εργασία - να σπάνε πέτρες, να σκάβουν τάφρους - για να "κερδίσουν" μερίδες πείνας. Η ανοιχτή φιλανθρωπία απαγορευόταν καθώς θα μπορούσε να ενθαρρύνει την εξάρτηση. Το διαβόητο "τεστ απόστασης" απαιτούσε από τους πεινασμένους ανθρώπους να περπατήσουν χιλιόμετρα μέχρι τα κέντρα αρωγής, εξασφαλίζοντας ότι μόνο οι απελπισμένοι θα έκαναν αίτηση. Όσοι ήταν πολύ αδύναμοι για να δουλέψουν ή να περπατήσουν, χαρακτηρίζονταν ως «ανάξιοι φτωχοί» και αφήνονταν να πεθάνουν. Όλα αυτά υπερασπίζονταν με τη μαλθουσιανή λογική: η υπερβολική ανακούφιση θα ενθάρρυνε μόνο την αναπαραγωγή και θα δημιουργούσε μελλοντικούς λιμούς.
Το πιο τολμηρό επιχείρημα της Εταιρείας ήταν ότι οι βρετανικές βελτιώσεις δημιούργησαν το πληθυσμιακό πρόβλημα της Ινδίας. Ισχυρίζονταν ότι με την εγκαθίδρυση της ειρήνης, την κατασκευή σιδηροδρόμων, τη βελτίωση της υγιεινής και την παροχή «πολιτισμένης κυβέρνησης», είχαν αφαιρέσει τους παραδοσιακούς «ελέγχους» στον πληθυσμό - τον πόλεμο, τις ασθένειες, τους τοπικούς λιμούς. Η αύξηση του πληθυσμού παρουσιάστηκε έτσι ως ακούσια συνέπεια της βρετανικής καλοσύνης. Οι λιμοί που ακολούθησαν δεν ήταν αποτυχίες της αποικιοκρατίας αλλά απόδειξη της επιτυχίας της -όσοι πολλοί Ινδοί ζούσαν μόνο χάρη στη βρετανική διακυβέρνηση.
Αυτός ο ανθρωπιστικός αναθεωρητισμός απέκρυψε τις πραγματικές αιτίες του λιμού. Η Εταιρεία είχε αναγκάσει τους Ινδούς αγρότες να στραφούν από τις καλλιέργειες τροφίμων στις καλλιέργειες μετρητών για εξαγωγή -όπιο για την Κίνα, βαμβάκι για το Manchester, ινδικό για βαφή. Είχαν καταστρέψει τα παραδοσιακά ασφαλιστικά συστήματα της Ινδίας - αποθέματα σιτηρών των χωριών, δίκτυα αλληλοβοήθειας, ευέλικτη κατοχή γης. Είχαν επιβάλει άκαμπτες φορολογικές απαιτήσεις που έπρεπε να πληρωθούν σε μετρητά, αναγκάζοντας τους αγρότες να πουλήσουν ολόκληρη τη σοδειά τους αμέσως μετά τη συλλογή, όταν οι τιμές ήταν χαμηλότερες. Όταν χτύπησε η ξηρασία, οι αγρότες δεν είχαν αποθέματα, πιστώσεις και ευελιξία. Αλλά σύμφωνα με τη μαλθουσιανή λογική, η πείνα που προέκυψε οφειλόταν στον υπερπληθυσμό και όχι στην οικονομική αναδιάρθρωση.
Ο χαρακτηρισμός της Ινδίας ως «χώρας με πλεόνασμα εργασίας» έγινε κεντρικό στοιχείο της αποικιακής οικονομικής πολιτικής. Η ταξινόμηση αυτή, που απορρέει από τη μαλθουσιανή θεωρία, δικαιολογούσε τη διατήρηση των μισθών στα επίπεδα διαβίωσης. Εάν η Ινδία είχε πλεονάζοντα πληθυσμό, τότε οι μισθοί φτώχειας ήταν φυσικό αποτέλεσμα της αγοράς και όχι εκμετάλλευση. Η ίδια λογική εκλογίκευσε τη μαζική πρόσληψη εργατικού δυναμικού για τις φυτείες στη Βιρμανία, την Κεϋλάνη, τη Μαλαισία και την Καραϊβική. Δεν επρόκειτο για απελπισμένους ανθρώπους που οδηγούνταν από την κατασκευασμένη φτώχεια να δεχτούν οποιαδήποτε εργασία οπουδήποτε - ήταν «πλεονάζων πληθυσμός» που κατανέμεται αποτελεσματικά από την αγορά.
Η Εταιρεία χρησιμοποίησε τα επιχειρήματα περί πληθυσμού για να αποπροσανατολίσει κάθε κριτική. Γιατί η Ινδία ήταν φτωχή παρά τους πλούσιους πόρους της; Υπερπληθυσμός. Γιατί τα αναπτυξιακά έργα απέτυχαν να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο; Η αύξηση του πληθυσμού απορρόφησε όλα τα κέρδη. Γιατί ο εκσυγχρονισμός φαινόταν να αυξάνει παρά να μειώνει τη φτώχεια; Επειδή επέτρεψε μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού. Η θεωρία ήταν μη διαψεύσιμη - κάθε αποτέλεσμα μπορούσε να εξηγηθεί με την επίκληση της δημογραφικής πίεσης.
Ίσως το πιο διεστραμμένο, η μαλθουσιανή λογική επέτρεψε στους Βρετανούς να παρουσιάσουν τη συνέχιση της εξόρυξης ως αναγκαία για το καλό της Ινδίας. Οι πόροι έπρεπε να εξάγονται για να δημιουργηθούν έσοδα για την ανακούφιση από τον λιμό (αν και λίγη ανακούφιση υλοποιήθηκε). Οι ινδικές αγορές έπρεπε να παραμείνουν ανοικτές στα βρετανικά προϊόντα για να μεγιστοποιηθεί η αποδοτικότητα (αν και αυτό κατέστρεψε τις τοπικές βιομηχανίες). Η γη έπρεπε να εμπορευματοποιηθεί και να συγκεντρωθεί για να βελτιωθεί η γεωργική παραγωγικότητα (αν και αυτό στέρησε εκατομμύρια ανθρώπους). Κάθε πολιτική που πλούτισε τη Βρετανία και φτωχοποίησε την Ινδία δικαιολογήθηκε ως ορθολογική απάντηση στη δημογραφική κρίση της Ινδίας.
Τα έγγραφα αποκαλύπτουν τη συνειδητή φύση αυτής της εξαπάτησης. Η εσωτερική αλληλογραφία δείχνει ότι οι Βρετανοί αξιωματούχοι κατανοούσαν ότι οι πολιτικές τους δημιουργούσαν ευπάθεια στον λιμό. Γνώριζαν ότι οι απαιτήσεις για τα έσοδα από τη γη ήταν υπερβολικές, ότι η καλλιέργεια των καλλιεργειών μετρητών μείωνε την επισιτιστική ασφάλεια, ότι η καταστροφή των παραδοσιακών συστημάτων στήριξης άφηνε τους αγρότες ανυπεράσπιστους απέναντι στην αποτυχία των καλλιεργειών. Αλλά δημοσίως, επικαλέστηκαν τον υπερπληθυσμό. Όπως παραδέχτηκε ιδιωτικά ένας διαχειριστής, η θεωρία του πληθυσμού παρείχε "ιδεολογική κάλυψη" για πολιτικές που διαφορετικά θα ήταν αδικαιολόγητες.
Μέχρι την εποχή του λιμού του 1876-78, το σύστημα είχε τελειοποιηθεί. Ο Αντιβασιλέας Lytton αύξησε στην πραγματικότητα τις εξαγωγές σιτηρών κατά τη διάρκεια του λιμού, επιμένοντας ότι η παρέμβαση στις δυνάμεις της αγοράς θα επιδείνωνε την κατάσταση. Η Επιτροπή Πείνας του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα της Ινδίας δεν ήταν η βρετανική κυριαρχία αλλά "ο αριθμός του πληθυσμού". Τα εκατομμύρια που πέθαναν δεν ήταν θύματα της πολιτικής αλλά της δημογραφίας. Η αυτοκρατορία είχε μετατρέψει με επιτυχία μια θεωρία σε τεχνολογία διακυβέρνησης -μια τεχνολογία που μπορούσε να μετατρέψει τον μαζικό θάνατο σε φυσικό νόμο και την αποικιακή εξόρυξη σε επιστημονική αναγκαιότητα.
5. Το Αυτοκρατορικό Σύστημα Διαχείρισης
Ο μαλθουσιανισμός έγινε το λειτουργικό σύστημα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, παρέχοντας διανοητική δικαιολόγηση για ένα παγκόσμιο δίκτυο εξόρυξης και εκμετάλλευσης. Το πρότυπο που τελειοποιήθηκε στην Ιρλανδία - η σκόπιμη υπανάπτυξη που εξηγείται ως φυσική φτώχεια - αναπαράχθηκε σε όλη την Ασία, την Αφρική και την Αμερική.
Η Ινδία προσφέρει το πιο τρανταχτό παράδειγμα. Πριν από τη βρετανική κυριαρχία, η Ινδία είχε ακμάζουσες κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες που παρήγαγαν υφάσματα περιζήτητα σε όλο τον κόσμο. Οι Βρετανοί κατέστρεψαν συστηματικά αυτές τις βιομηχανίες, απαγορεύοντας στους Ινδούς να κατασκευάζουν υφάσματα και αναγκάζοντάς τους να εξάγουν ακατέργαστο βαμβάκι σε βρετανικά εργοστάσια και στη συνέχεια να αγοράζουν πίσω τα έτοιμα υφάσματα σε διογκωμένες τιμές. Μέχρι το 1850, το μερίδιο της Ινδίας στην παγκόσμια μεταποίηση είχε καταρρεύσει από το 25% στο 2%. Η φτώχεια που προέκυψε δεν οφειλόταν στο ότι οι Ινδοί είχαν πάρα πολλά παιδιά - οφειλόταν στο ότι η βρετανική πολιτική είχε καταστρέψει την οικονομική τους βάση.
Αυτή η συστηματική καταστροφή της τοπικής παραγωγής προς όφελος της εξόρυξης αποτελεί το τέλειο παράδειγμα αυτού που ο Daniel Natal προσδιορίζει ως το εμπορικό μοντέλο - οι έμποροι δεν κατασκευάζουν προϊόντα, απλώς μεταφέρουν έτοιμα προϊόντα από τις αποικίες για να τα πουλήσουν με υψηλό τίμημα στη μητρόπολη. Όπως εξήγησε ο Natal στη συνέντευξή μας, ο μερκαντιλισμός απαιτεί την καταστολή της εργοστασιακής παραγωγής στις αποικίες, επειδή η τοπική παραγωγή απειλεί ολόκληρο το σύστημα εξόρυξης. Οι Βρετανοί δεν κατέστρεψαν τυχαία τις ινδικές κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες- έπρεπε να τις καταστρέψουν για να διατηρήσουν την εμπορική σχέση. Κάθε αποικία που θα ανέπτυσσε τη δική της βιομηχανική ικανότητα θα έπαυε να είναι αποικία και θα γινόταν ανταγωνιστής. Η μαλθουσιανή θεωρία παρείχε την τέλεια κάλυψη - ισχυριζόμενη ότι οι Ινδοί ήταν φυσικά φτωχοί λόγω υπερπληθυσμού και όχι σκόπιμα φτωχοποιημένοι για να διατηρήσουν τα εμπορικά κέρδη.
Αλλά η μαλθουσιανή θεωρία έλεγε άλλα. Όταν οι λιμοί σκότωσαν εκατομμύρια ανθρώπους στη Βρετανική Ινδία - 10 εκατομμύρια στον λιμό της Βεγγάλης το 1770, άλλο ένα εκατομμύριο το 1866, έως και 10 εκατομμύρια το 1876-78 - οι αποικιακοί διαχειριστές κατηγόρησαν τον υπερπληθυσμό. Εφάρμοσαν την ίδια λογική που χρησιμοποίησε ο Trevelyan στην Ιρλανδία: η ανακούφιση θα ενθάρρυνε μόνο την εξάρτηση. Οι αγορές πρέπει να αφεθούν να λειτουργήσουν. Οι εξαγωγές συνεχίστηκαν ενώ εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούσαν.
Η θεωρία εξυπηρετούσε πολλαπλές αυτοκρατορικές λειτουργίες. Πρώτον, δικαιολογούσε τις εξορύξεις. Αν οι αποικίες ήταν από τη φύση τους φτωχές λόγω υπερπληθυσμού, τότε η βρετανική εξόρυξη πόρων δεν ήταν εκμετάλλευση - ήταν η αποτελεσματική κατανομή των σπάνιων πόρων. Δεύτερον, εμπόδιζε τη βιομηχανική ανάπτυξη. Οι αποικίες έπρεπε να παραμείνουν γεωργικές για να αποφευχθεί η «δημογραφική καταστροφή» της αστικοποίησης. Τρίτον, εκλογίκευε τον αυταρχικό έλεγχο. Οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να ελέγξουν την αναπαραγωγή τους, σίγουρα δεν μπορούσαν να αυτοκυβερνηθούν.
Αυτό δεν ήταν μόνο βρετανική πολιτική. Όπως τεκμηριώνει ο Engdahl, στα τέλη του 19ου αιώνα, ο «βρετανικός φιλελευθερισμός» είχε γίνει η κυρίαρχη ιδεολογία του διεθνούς εμπορίου. Συνδύαζε το ελεύθερο εμπόριο (που σήμαινε ότι τα βρετανικά βιομηχανικά προϊόντα μπορούσαν να κυριαρχήσουν σε κάθε αγορά), τη μαλθουσιανή πληθυσμιακή θεωρία (που εξηγούσε τη φτώχεια που αυτό δημιουργούσε) και τελικά τον κοινωνικό δαρβινισμό (που έκανε την αυτοκρατορική κυριαρχία να μοιάζει με φυσική επιλογή). Μαζί, αυτές οι ιδέες διαμόρφωσαν αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το πρώτο σύγχρονο σύστημα παγκόσμιας οικονομικής διαχείρισης.
Το σύστημα απαιτούσε προσεκτική ιδεολογική συντήρηση. Τα πανεπιστήμια δίδασκαν τα μαλθουσιανά οικονομικά ως επιστημονικό γεγονός. Οι αποικιακοί διαχειριστές εκπαιδεύτηκαν να βλέπουν τον λιμό ως φυσική διόρθωση και όχι ως αποτυχία της πολιτικής. Οι ιεραποστολικές κοινωνίες διέδωσαν το ευαγγέλιο της ηθικής αυτοσυγκράτησης. Όλος ο μηχανισμός της αυτοκρατορίας κινητοποιήθηκε για να κάνει την τεχνητή έλλειψη να φαίνεται φυσική και αναπόφευκτη.
Ο Μαρξ είδε μέσα από την απάτη. Υποστήριξε ότι ο καπιταλισμός δεν αντιμετωπίζει πληθυσμιακό πρόβλημα, αλλά σκόπιμα δημιουργεί «πλεονάζοντες πληθυσμούς» - έναν εφεδρικό στρατό εργατικού δυναμικού που διατηρείται αρκετά απελπισμένος ώστε να δέχεται οποιουσδήποτε όρους. Αυτό που οι μαλθουσιανοί αποκαλούσαν υπερπληθυσμό, ο Μαρξ αναγνώρισε ως συστημική ανεργία, απαραίτητη για την καπιταλιστική εργασιακή πειθαρχία. Η φτώχεια δεν ήταν φυσική- ήταν λειτουργική.
Η εμπορική αυτοκρατορία που περιγράφει ο Engdahl χρειαζόταν ακριβώς αυτό που παρείχε ο μαλθουσιανισμός: μια θεωρία που καθιστούσε τα θύματά της υπεύθυνα για τη θυματοποίησή τους. Οι πρώτες ύλες μπορούσαν να εξαχθούν, οι αγορές μπορούσαν να κυριαρχηθούν, η ανάπτυξη μπορούσε να αποτραπεί - όλα αυτά υποστηρίζοντας ότι η προκύπτουσα φτώχεια προερχόταν από τις ηθικές αδυναμίες και τις αναπαραγωγικές συνήθειες των αποικιοκρατούμενων. Ήταν ένα απόλυτα κλειστό λογικό σύστημα: η αυτοκρατορία δημιουργούσε τη φτώχεια, ο μαλθουσιανισμός την εξηγούσε και η εξήγηση δικαιολογούσε τον περαιτέρω αυτοκρατορικό έλεγχο.
6. Οι Σύγχρονες Μεταλλάξεις
Ο μαλθουσιανισμός δεν πέθανε με τη βρετανική αυτοκρατορία - εξελίχθηκε. Κάθε γενιά ανακάλυπτε εκ νέου την πολιτική χρησιμότητα του να ρίχνεις την ευθύνη για τη φτώχεια στους φτωχούς και όχι στα οικονομικά συστήματα. Η θεωρία μεταμορφώθηκε για να ταιριάζει στις νέες δομές εξουσίας, αλλά η βασική της λειτουργία παρέμεινε αμετάβλητη: η προστασία των προνομίων μέσω της φυσικοποίησης της ανισότητας.
Ο Ψυχρός Πόλεμος έδωσε στον μαλθουσιανισμό νέο επείγοντα χαρακτήρα. Το 1974, το Μνημόνιο 200 του Henry Kissinger για τη Μελέτη Εθνικής Ασφάλειας κατέστησε τον πληθυσμιακό έλεγχο ρητό στοιχείο της πολιτικής ασφάλειας των ΗΠΑ. Το απόρρητο έγγραφο υποστήριζε ότι η αύξηση του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες με στρατηγικούς πόρους αποτελούσε "απειλή για την εθνική ασφάλεια". Ο πραγματικός φόβος δεν ήταν ο υπερπληθυσμός αλλά η πολιτική ισχύς. Οι χώρες με αυξανόμενο πληθυσμό θα μπορούσαν να απαιτήσουν καλύτερες τιμές για τους πόρους τους ή να ακολουθήσουν ανεξάρτητες αναπτυξιακές πορείες.
Η NSSM 200 στόχευσε δεκατρείς χώρες για ειδική παρέμβαση, μεταξύ των οποίων η Ινδία, η Βραζιλία, το Μεξικό και η Νιγηρία - όλες πλούσιες σε πόρους που χρειαζόταν η αμερικανική οικονομία. Το έγγραφο προειδοποιούσε ότι οι νέοι πληθυσμοί θα μπορούσαν να γίνουν επαναστατικοί. Καλύτερα να μειωθεί ο αριθμός τους παρά να διακινδυνεύσουμε να χάσουμε την πρόσβαση σε φθηνές πρώτες ύλες. Για πρώτη φορά στην αμερικανική ιστορία, ο μαλθουσιανισμός έγινε επίσημη κυβερνητική πολιτική, η οποία ακολουθήθηκε μέσω της βοήθειας υπό όρους, των προγραμμάτων στείρωσης και της προώθησης του ελέγχου του πληθυσμού ως αναπτυξιακής πολιτικής.
Η ανάλυση της ληστρικής παγκοσμιοποίησης από τον Denis Rancourt αποκαλύπτει τις βαθύτερες διαρθρωτικές δυνάμεις που οδηγούν αυτές τις μαλθουσιανές μεταλλάξεις. Εντοπίζει δύο κρίσιμους μετασχηματισμούς στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα -την ακύρωση του Bretton Woods το 1971 και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991-, οι οποίοι απαιτούν νέες ιδεολογικές δικαιολογίες για την εξαγωγή. Η μετάβαση από τις σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες στη χρηματιστικοποίηση το 1971 συνέπεσε ακριβώς με τον μηχανογραφημένο μαλθουσιανισμό της Λέσχης της Ρώμης και την αύξηση του ελέγχου του πληθυσμού ως επίσημη πολιτική των ΗΠΑ. Αυτό δεν ήταν σύμπτωση, αλλά συντονισμός: καθώς η παραδοσιακή αποικιοκρατία κατέστη αβάσιμη, νέες αφηγήσεις περί έλλειψης και υπερπληθυσμού δικαιολογούσαν τη συνέχιση της εξόρυξης πόρων υπό το πρόσχημα της περιβαλλοντικής ανησυχίας.
Η πιο αποκαλυπτική στιγμή ήρθε το 2005-2006, όταν ο Rancourt καταγράφει μια εκρηκτική, ταυτόχρονη τετραπλάσια αύξηση της κάλυψης της κλιματικής αλλαγής σε 27 χώρες - που δεν προκλήθηκε από κάποιο κλιματικό γεγονός, αλλά συνέπεσε ακριβώς με την ίδρυση του Κέντρου Περιβαλλοντικών Αγορών της Goldman Sachs και την εμφάνιση του όρου «cap and trade» τόσο στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία όσο και στο Google Books. Τα ίδια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν επωφεληθεί από τα προηγούμενα κύματα εξόρυξης τοποθετήθηκαν τώρα για να επωφεληθούν από την κλιματική κρίση, με τη μαλθουσιανή λογική να παρέχει και πάλι κάλυψη. Όπως παρατήρησε ο David F. Noble, η κλιματική αλλαγή έγινε «μια ευκαιρία για κερδοφορία» με τις επενδυτικές τράπεζες ως «κεντρικούς συμμετέχοντες». Οι φτωχοί θα τιμολογούνταν από την κατανάλωση διοξειδίου του άνθρακα, ενώ οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα δημιουργούσαν νέα παράγωγα από την τεχνητή έλλειψη - το ίδιο μοτίβο που είχε αρχικά δικαιολογήσει ο Malthus, τώρα τυλιγμένο σε περιβαλλοντική ρητορική.
Η “Πράσινη Επανάσταση” των δεκαετιών του 1960 και του 1970 ενσάρκωσε απόλυτα τη νεομαλθουσιανή λογική. Πουλήθηκε ως η λύση για την παγκόσμια πείνα, αλλά στην πραγματικότητα σχεδιάστηκε για να αποτρέψει τη μεταρρύθμιση της γης. Όπως τεκμηριώνει ο Engdahl, τα Ιδρύματα Rockefeller και Ford προώθησαν τη βιομηχανική γεωργία όχι για να ταΐσουν τους πεινασμένους αλλά για να προλάβουν την πολιτική αλλαγή. Εξαρτώντας τη γεωργία από ακριβές εισροές -υβριδικούς σπόρους, χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα- η Πράσινη Επανάσταση δημιούργησε νέες μορφές εξάρτησης, ενώ παράλληλα συγκέντρωσε την ιδιοκτησία της γης. Χώρες που ήταν αυτάρκεις σε τρόφιμα έγιναν εισαγωγείς. Οι αγρότες που εκδιώχθηκαν από τη γη διόγκωσαν τις αστικές παραγκουπόλεις. Η προκύπτουσα φτώχεια αποδόθηκε στη συνέχεια στον υπερπληθυσμό και όχι στη συστηματική καταστροφή της βιώσιμης τοπικής γεωργίας.
Η έκθεση της Λέσχης της Ρώμης (Club of Rome) του 1972, "Limits to Growth" («Όρια της Ανάπτυξης») έδωσε στον μαλθουσιανισμό ένα σύγχρονο, μηχανογραφημένο πρόσωπο. Χρησιμοποιώντας απατηλά υπολογιστικά μοντέλα που αγνοούσαν την τεχνολογική πρόοδο, προέβλεψε επικείμενη καταστροφή από την εξάντληση των πόρων. Ο Engdahl την αποκαλεί « Malthus με γραφικά υπολογιστή» - η ίδια στατική θεώρηση των πόρων, η ίδια αγνόηση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και προσαρμογής, το ίδιο συμπέρασμα ότι οι φτωχοί πρέπει να κάνουν λιγότερα παιδιά παρά οι πλούσιοι να καταναλώνουν λιγότερο.
Σήμερα, η μαλθουσιανή λογική διαπερνά τις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική κρίση. Αντί να ασχοληθούν με το γεγονός ότι το πλουσιότερο 1% παράγει διπλάσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το φτωχότερο 50%, ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι επικεντρώνονται στην αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική και την Ασία. Κατηγορούνται οι άνθρωποι που ευθύνονται λιγότερο για την κλιματική αλλαγή. Όπως τεκμηριώνεται στην κριτική του Ινστιτούτου Χάμπτον, αυτή η "κλιματική αποικιοκρατία" χρησιμοποιεί την περιβαλλοντική ανησυχία για να δικαιολογήσει τις ίδιες παλιές παρεμβάσεις: πληθυσμιακός έλεγχος για τον Παγκόσμιο Νότο, ενώ τα καταναλωτικά πρότυπα στον Παγκόσμιο Βορρά παραμένουν ανέγγιχτα.
Η σύγχρονη εκδοχή είναι πιο διακριτική αλλά όχι λιγότερο ολέθρια. Τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής επιβάλλουν λιτότητα στο όνομα της δημοσιονομικής ευθύνης. Οι αρπαγές γης για βιοκαύσιμα ή αντισταθμίσεις άνθρακα εκτοπίζουν εκατομμύρια ανθρώπους στο όνομα της βιωσιμότητας. Η αναπτυξιακή βοήθεια συνδέεται με πληθυσμιακά προγράμματα. Η γλώσσα έχει μετατοπιστεί από την ηθική συγκράτηση στα αναπαραγωγικά δικαιώματα, από τη φυλετική ανωτερότητα στην πολιτισμική διαφορά, αλλά η υποκείμενη δομή παραμένει: οι ισχυροί δημιουργούν την έλλειψη και στη συνέχεια κατηγορούν τους ανίσχυρους.
Αυτό που κάνει τον σύγχρονο νεομαλθουσιανισμό ιδιαίτερα ύπουλο είναι ο τρόπος με τον οποίο συνεταιρίζεται την προοδευτική γλώσσα. Ο έλεγχος του πληθυσμού γίνεται "οικογενειακός προγραμματισμός". Η εξόρυξη πόρων γίνεται "βιώσιμη ανάπτυξη". Η αρπαγή γης γίνεται "διατήρηση". Οι ίδιες πολιτικές που κάποτε κυμάτιζαν κάτω από τη σημαία της αυτοκρατορίας, τώρα παρελαύνουν κάτω από τη σημαία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προστασίας του περιβάλλοντος.
7. Ο Πόλεμος ενάντια στο Γυναικείο Σώμα
Η απόλυτη έκφραση του μαλθουσιανού ελέγχου δεν είναι μόνο η διαχείριση των πληθυσμών - είναι ο έλεγχος της ίδιας της πηγής της ζωής. Τα σώματα των γυναικών έγιναν το πρωταρχικό πεδίο μάχης στους πληθυσμιακούς πολέμους, με τη γονιμότητά τους να αντιμετωπίζεται ως απειλή που πρέπει να περιοριστεί παρά ως δύναμη που πρέπει να γίνει σεβαστή. Δεν πρόκειται απλώς για αριθμούς στα δημογραφικά διαγράμματα- πρόκειται για τη συστηματική μετατροπή των γυναικών από δημιουργούς ζωής σε μονάδες οικονομικής παραγωγής.
Το αντισυλληπτικό χάπι, που εγκρίθηκε από τον FDA το 1960, αντιπροσωπεύει την τέλεια συγχώνευση της μαλθουσιανής ιδεολογίας με το φαρμακευτικό κέρδος. Η σταυροφορία της Margaret Sanger για την αντισύλληψη χρηματοδοτήθηκε από το ίδιο Ίδρυμα Rockefeller που είχε ρίξει εκατομμύρια στην έρευνα ευγονικής από τη δεκαετία του 1920. Μέχρι το 1974, το NSSM 200 του Κίσινγκερ προωθούσε ρητά την εκπαίδευση και τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό όχι ως αγαθά από μόνα τους, αλλά ως τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την πρόληψη των γεννήσεων. Η ευθυγράμμιση ήταν τέλεια: οι ελεγκτές του πληθυσμού ήθελαν λιγότερες γεννήσεις, οι εταιρείες ήθελαν φθηνό γυναικείο εργατικό δυναμικό και ορισμένες φεμινιστικές οργανώσεις ήθελαν τις γυναίκες στο εργατικό δυναμικό. Το χάπι έγινε το εργαλείο που ικανοποιούσε και τις τρεις ατζέντες, ενώ προωθήθηκε αποκλειστικά ως απελευθέρωση.
Αλλά όπως αποκαλύπτει το δοκίμιό μου "Η Απάτη του Ελέγχου Γεννήσεων", το πραγματικό κόστος ήταν συγκλονιστικό. Οι γυναίκες που λαμβάνουν ορμονικά αντισυλληπτικά αντιμετωπίζουν 70% υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, διπλάσιο κίνδυνο απόπειρας αυτοκτονίας και τριπλάσιο κίνδυνο ολοκληρωμένης αυτοκτονίας. Το χάπι μεταβάλλει ριζικά τη χημεία του εγκεφάλου, αλλάζοντας τα πάντα, από τις αντιδράσεις στο στρες μέχρι την επιλογή συντρόφου. Οι γυναίκες που γνωρίζουν τους συντρόφους τους ενώ παίρνουν το χάπι συχνά βιώνουν συγκλονιστικές αλλαγές στην έλξη όταν σταματούν - ανακαλύπτοντας ότι ολόκληρη η σχέση τους είχε χτιστεί πάνω σε μια χημικά τροποποιημένη κατάσταση. Μία στις τέσσερις γυναίκες που παίρνουν ορμονικά αντισυλληπτικά συνταγογραφείται πλέον με αντικαταθλιπτικά, ωστόσο η σχέση αυτή σπάνια αναγνωρίζεται.
Ο καταναγκαστικός χαρακτήρας του ελέγχου του πληθυσμού αποκαλύπτεται με τον πιο έντονο τρόπο στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στην Ινδία, κατά τη διάρκεια της περιόδου έκτακτης ανάγκης 1975-77, η κυβέρνηση της Indira Gandhi προχώρησε στη βίαιη στείρωση 8 εκατομμυρίων ανθρώπων, με στόχο κυρίως τους φτωχούς. Η Παγκόσμια Τράπεζα έθεσε ως προϋπόθεση για την παροχή βοήθειας την τήρηση των ποσοστώσεων στείρωσης. Στο Περού υπό τον Fujimori, πάνω από 300.000 γυναίκες, κυρίως ιθαγενείς, στειρώθηκαν χωρίς τη δέουσα συναίνεση. Στο Πουέρτο Ρίκο, μέχρι το 1968, το ένα τρίτο των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία είχε στειρωθεί - το υψηλότερο ποσοστό στον κόσμο. Αυτά δεν ήταν προγράμματα απατεώνων, αλλά η λογική προέκταση της μαλθουσιανής σκέψης που θεωρεί ορισμένους πληθυσμούς πλεονάζοντες.
Στα ανεπτυγμένα έθνη, η επίθεση παίρνει πιο λεπτές μορφές. Τα σχολεία έγιναν χώροι ψυχολογικής χειραγώγησης, όπου, όπως κατέγραψε ο Thomas Sowell, οι φαρμακευτικές εταιρείες έβλεπαν το «αιχμάλωτο κοινό τους, που αποτελείται από περισσότερα από 40 εκατομμύρια μαθητές», ως μελλοντικούς πελάτες. Οι δάσκαλοι χρησιμοποιούσαν τακτικές σοκ - εξαναγκάζοντας τους μαθητές να παρακολουθήσουν γραφικά βίντεο για τον τοκετό, απομονώνοντας όσους είχαν παραδοσιακές αξίες μέσω της πίεσης των συνομηλίκων. Μια καταγεγραμμένη περίπτωση αφορούσε έναν καθηγητή που καλούσε έναν μαθητή 23 φορές ανά τάξη να υπερασπιστεί την πεποίθησή του ότι το σεξ πρέπει να περιμένει για το γάμο, ενώ ενορχήστρωνε τους συμμαθητές του να επιχειρηματολογήσουν εναντίον του. Το μήνυμα: οι παραδοσιακές αξίες σχετικά με τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή ήταν ντροπιαστικές, οπισθοδρομικές, αφύσικες.
Η παγίδα γονιμότητας που δημιουργεί αυτό είναι ιδιαίτερα σκληρή. Στις γυναίκες λένε ότι μπορούν να προγραμματίσουν την αναπαραγωγή σαν ένα επαγγελματικό ραντεβού, αλλά η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται στα 27 και δραματικά μετά τα 35. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «απρογραμμάτιστη ατεκνία» - γυναίκες που είχαν πάντα την πρόθεση να κάνουν παιδιά, αλλά γέρασαν έξω από το παράθυρο της γονιμότητάς τους, ενώ έχτιζαν καριέρες, για τις οποίες τους είπαν ότι έπρεπε να προηγούνται. Μελέτες δείχνουν ότι το 80% των άτεκνων γυναικών δεν επέλεξαν αυτόν τον δρόμο - ήταν θύματα των συνθηκών που δημιούργησε ένα σύστημα που τις έπεισε ότι η γονιμότητα θα μπορούσε να περιμένει επ' αόριστον.
Η χημική επίθεση εκτείνεται πέρα από την αντισύλληψη. Οι χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα - BPA στα πλαστικά, φθαλικές ενώσεις στα καλλυντικά, φυτοφάρμακα στα τρόφιμα - δημιουργούν αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «σούπα ενδοκρινικών διαταραχών». Αυτές οι χημικές ουσίες μπορεί να βλάπτουν όχι μόνο τη γονιμότητα αλλά και το ίδιο το μητρικό ένστικτο, διαταράσσοντας τον πολύπλοκο ορμονικό καταρράκτη που δημιουργεί την τάση για ανατροφή. Σε συνδυασμό με δεκαετίες συνθετικών ορμονών από το χάπι, μπορεί να δημιουργούμε μια γενιά γυναικών των οποίων το σώμα είναι λιγότερο ικανό να κάνει παιδιά και των οποίων ο εγκέφαλος είναι λιγότερο προετοιμασμένος να τα θέλει.
Η συνενοχή του σύγχρονου φεμινισμού σε αυτή την επίθεση αποτελεί βαθιά προδοσία. Όπως παραδέχεται η μαρξίστρια φεμινίστρια Nancy Fraser, το κίνημα έγινε «υπηρέτρια του καπιταλισμού», επιτρέποντας την καταστροφή του οικογενειακού μισθού με την πλημμύρα της αγοράς εργασίας με γυναίκες. Όταν διπλασιάζεις το εργατικό δυναμικό, μειώνεις την αξία του στο μισό. Αυτό που πουλήθηκε ως επιλογή για εργασία έγινε αναγκαιότητα για εργασία, με τις οικογένειες να απαιτούν πλέον δύο εισοδήματα για να πετύχουν αυτό που παρείχε ένα τη δεκαετία του 1960. Οι γυναίκες «παρέλαβαν ακριβώς αυτό που ο φεμινισμός ισχυριζόταν ότι αντιτίθεται: οι γυναίκες περιορίστηκαν στην οικονομική τους λειτουργία, εκτιμώμενες μόνο για την παραγωγικότητά τους».
Το πιο διεστραμμένο, οι γυναίκες διδάχθηκαν να βλέπουν το ίδιο τους το σώμα ως εχθρό. Η φυσική γονιμότητα επαναπροσδιορίζεται ως ασθένεια που πρέπει να αντιμετωπιστεί, η περίοδος ως κατάρα που πρέπει να κατασταλεί χημικά, η ικανότητα να δημιουργούν ζωή ως ενόχληση ασυμβίβαστη με τη σύγχρονη ζωή. Οι νεαρές γυναίκες μαθαίνουν να φοβούνται τη δική τους βιολογία, ενώ αγκαλιάζουν τις συνθετικές ορμόνες που τις αποσυνδέουν από τους φυσικούς τους κύκλους. Όπως σημειώνει μια ερευνήτρια, "Πρώτα πρέπει να θυμόμαστε ότι για μια γυναίκα, η αγάπη είναι μια ενστικτώδης πράξη αυτοθυσίας. Δίνει τον εαυτό της στον σύζυγο και τα παιδιά της και εκπληρώνεται βλέποντάς τα να ευημερούν". Όμως ο φεμινισμός έχει εκπαιδεύσει τις γυναίκες να απορρίπτουν αυτό το μοντέλο ως καταπιεστικό, παρόλο που μπορεί να αντανακλά τα φυσικά ένστικτα.
Η αντίθεση με τη γνήσια αναπαραγωγική αυτονομία είναι έντονη. Όταν οι γυναίκες έχουν πραγματικές επιλογές -εκπαίδευση, οικονομικές ευκαιρίες και πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη- τα ποσοστά γεννήσεων μειώνονται φυσικά χωρίς εξαναγκασμό. Η Κεράλα στην Ινδία πέτυχε δημογραφική μετάβαση ταχύτερα από την πολιτική ενός παιδιού της Κίνας μέσω του γυναικείου αλφαβητισμού και της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η ενδυνάμωση των γυναικών δεν απαιτεί τη δηλητηρίασή τους με συνθετικές ορμόνες ή τη στείρωσή τους παρά τη θέλησή τους.
Αλλά ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το πώς η βία κατά των αγέννητων έχει κανονικοποιηθεί ως δικαίωμα των γυναικών. Σε πολιτείες της Αυστραλίας, οι γυναίκες μπορούν πλέον να διακόπτουν υγιή μωρά την ημέρα πριν από τη γέννηση για «ψυχοκοινωνικούς λόγους» -διακοπή σχέσεων, οικονομικές προκλήσεις ή απλώς επειδή δεν θέλουν το παιδί. Η μέθοδος περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας τρύπας στο κρανίο του μωρού, την αναρρόφηση του εγκεφάλου του και τη σύνθλιψη του κρανίου. Ωστόσο, αυτή η βία όχι μόνο είναι νόμιμη αλλά και γιορτάζεται ως απελευθέρωση. Η ίδια κοινωνία που αναγνωρίζει τα επιθυμητά αγέννητα μωρά ως θύματα που αξίζουν δικαιοσύνη επιτρέπει στις μητέρες να σκοτώνουν τα ανεπιθύμητα μωρά στην ίδια ηλικία κύησης.
Η αληθινή αναπαραγωγική αυτονομία σημαίνει το δικαίωμα να αποκτήσει κανείς παιδιά, καθώς και να μην τα αποκτήσει. Σημαίνει ακριβείς πληροφορίες σχετικά με το πεπερασμένο παράθυρο της γονιμότητας και τους κινδύνους της ορμονικής αντισύλληψης. Σημαίνει την αντιμετώπιση των οικονομικών δομών που αναγκάζουν τις γυναίκες να επιλέξουν μεταξύ παιδιών και επιβίωσης. Σημαίνει να αναγνωρίσουμε ότι η ικανότητα των γυναικών για δημιουργία είναι δύναμη και όχι παθολογία. Αντ' αυτού, έχουμε ένα σύστημα που αντιμετωπίζει τη γυναικεία γονιμότητα ως ασθένεια, διαθέτει συνθετικές ορμόνες σε έφηβες, κανονικοποιεί τη βία κατά των αγέννητων και στη συνέχεια αναρωτιέται γιατί αντιμετωπίζουμε κρίσεις κατάθλιψης, υπογονιμότητας και δημογραφικής κατάρρευσης.
Ο μαλθουσιανός πόλεμος κατά του γυναικείου σώματος συνεχίζεται, αλλά η ευαισθητοποίηση αυξάνεται. Γυναίκες μοιράζονται ιστορίες για αλλαγές στην προσωπικότητα που προκαλούνται από χάπια, για σχέσεις που καταστρέφονται από την αλλοιωμένη έλξη, για χρόνια που χάνονται από ιατρογενή κατάθλιψη. Διερωτώνται γιατί θα πρέπει να αποδεχτούν τους κινδύνους καρκίνου για πιο καθαρό δέρμα, γιατί θα πρέπει να κλείσουν τη γονιμότητά τους για να συμμετάσχουν σε μια οικονομία που αρνείται τη γυναικεία βιολογία. Η εποχή της ανενημέρωτης συναίνεσης μπορεί τελικά να τελειώσει - αλλά μόνο αν έχουμε το θάρρος να κατονομάσουμε αυτό που έχει γίνει στις γυναίκες στο όνομα της απελευθέρωσης.
8. Πέρα από τη Μαλθουσιανή Παγίδα
Το πραγματικό πληθυσμιακό πρόβλημα δεν είναι οι πολλοί άνθρωποι - είναι οι λίγοι άνθρωποι με εξουσία επί των πόρων. Όπως υποστηρίζουν οι αντιιμπεριαλιστές επικριτές του Ινστιτούτου Hampton, χρειαζόμαστε μια διαφορετική θεωρία για τον πληθυσμό, που να έχει τις ρίζες της στην πραγματική πολιτική οικονομία και όχι σε φανταστικούς φυσικούς νόμους.
Τα στοιχεία κατά του μαλθουσιανισμού είναι συντριπτικά. Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει αυξηθεί από 1 δισεκατομμύριο την εποχή του Malthus σε 8 δισεκατομμύρια σήμερα, αλλά οι κατά κεφαλήν θερμίδες έχουν αυξηθεί. Οι λιμοί στη σύγχρονη εποχή δεν οφείλονται σε απόλυτη έλλειψη αλλά σε αποτυχίες διανομής - οι άνθρωποι λιμοκτονούν επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να φάνε, όχι επειδή δεν υπάρχουν τρόφιμα. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ επιβεβαιώνει ότι ήδη παράγουμε αρκετά για να θρέψουμε 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η πείνα δεν οφείλεται στον υπερπληθυσμό, αλλά στη φτώχεια, στις συγκρούσεις και στη χρήση των τροφίμων ως εμπόρευμα και όχι ως δικαίωμα.
Η τεχνολογία που αγνοούσε ο Malthus έχει μεταμορφώσει την ανθρώπινη ικανότητα. Μόνο η διαδικασία Haber-Bosch, η οποία συνθέτει αμμωνία για λίπασμα, συντηρεί περίπου τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Οι ποικιλίες σιταριού του Norman Borlaug, παρά την πολιτική ατζέντα της Πράσινης Επανάστασης, αύξησαν πραγματικά τις αποδόσεις. Τα όρια που επικαλούνται οι Μαλθουσιανοί συνεχίζουν να υποχωρούν επειδή η ανθρώπινη εφευρετικότητα συνεχίζει να προοδεύει.
Αλλά η βαθύτερη διάψευση του μαλθουσιανισμού είναι πολιτική, όχι τεχνική. Η έλλειψη κατασκευάζεται μέσω συγκεκριμένων πολιτικών: συγκέντρωση γης, εξόρυξη πόρων, οικονομική κερδοσκοπία, περιορισμοί πνευματικής ιδιοκτησίας. Όταν οι αγρότες της Αϊτής εκδιώχθηκαν από τη γη τους για να δημιουργηθούν ζώνες μεταποίησης εξαγωγών, όταν οι αγρότες καλαμποκιού του Μεξικού χρεοκόπησαν από τις επιδοτούμενες εισαγωγές των ΗΠΑ, όταν το νερό του Detroit έκλεισε ενώ η Nestlé αντλούσε εκατομμύρια γαλόνια από τους υδροφόρους ορίζοντες του Michigan - αυτά δεν ήταν φυσικές διαδικασίες αλλά πολιτικές επιλογές.
Σκεφτείτε την αντίδραση της Κούβας στην επισιτιστική της κρίση μετά το τέλος της σοβιετικής βοήθειας. Αντί να δεχτεί τη μαλθουσιανή λογική για πολλά στόματα για να ταΐσει, η Κούβα αναδιοργάνωσε τη γεωργία της με βάση τις αστικές φάρμες, τις βιολογικές μεθόδους και την τοπική διανομή. Οι κατά κεφαλήν θερμίδες επέστρεψαν στα προηγούμενα επίπεδα χωρίς μείωση του πληθυσμού ή εξάρτηση από το εξωτερικό. Η λύση δεν ήταν λιγότεροι άνθρωποι αλλά διαφορετικά συστήματα.
Η εναλλακτική λύση στον μαλθουσιανισμό ξεκινά με την αναγνώριση ότι η φτώχεια δημιουργείται, δεν είναι φυσική. Κάθε λιμός στη σύγχρονη εποχή ήταν πολιτικά καθοδηγούμενος. Κάθε παραγκούπολη αντιπροσωπεύει μια νίκη των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κάθε υποσιτισμένο παιδί είναι μια πολιτική επιλογή μεταμφιεσμένη σε οικονομική αναγκαιότητα. Μόλις δούμε ότι η φτώχεια είναι κατασκευασμένη, μπορούμε να αρχίσουμε να αποσυναρμολογούμε τους μηχανισμούς που τη δημιουργούν.
Αυτό σημαίνει να αμφισβητήσουμε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας ανισότητας που υποστηρίζει ο μαλθουσιανισμός. Μεταρρύθμιση της γης που διασπά τη συγκεντρωτική ιδιοκτησία. Μεταφορά τεχνολογίας που επιτρέπει την τοπική ανάπτυξη. Διαγραφή χρέους που απαλλάσσει τις χώρες από τη διαρθρωτική προσαρμογή. Εμπορικοί κανόνες που επιτρέπουν τη βιομηχανική ανάπτυξη. Χρηματοδότηση του κλίματος με βάση την ιστορική ευθύνη. Αυτά δεν είναι ουτοπικά αιτήματα αλλά πρακτικές αναγκαιότητες για ένα βιώσιμο μέλλον.
Η απόλυτη ειρωνεία είναι ότι οι μαλθουσιανές πολιτικές αυξάνουν τα ίδια τα προβλήματα που ισχυρίζονται ότι λύνουν. Η φτώχεια και η ανασφάλεια οδηγούν σε υψηλά ποσοστά γεννήσεων - τα παιδιά γίνονται ασφάλιση ελλείψει κοινωνικής στήριξης. Οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων δεν είναι εκείνες με τον αυστηρότερο πληθυσμιακό έλεγχο, αλλά εκείνες με τη μεγαλύτερη ισότητα, εκπαίδευση και οικονομική ασφάλεια. Η Κεράλα στην Ινδία, με την εστίασή της στην εκπαίδευση και την υγεία και όχι στον πληθυσμιακό έλεγχο, πέτυχε τη δημογραφική μετάβαση ταχύτερα από την Κίνα με την πολιτική του ενός παιδιού.
Δύο αιώνες μετά τον Malthus, η θεωρία του επιμένει όχι επειδή είναι αληθινή, αλλά επειδή είναι χρήσιμη σε όσους επωφελούνται από το status quo. Μετατρέπει τα ηθικά ερωτήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη σε τεχνικά ερωτήματα σχετικά με τους πόρους. Κάνει τα κοινωνικά προβλήματα να εμφανίζονται ως φυσικά γεγονότα. Το πιο ολέθριο, μας πείθει ότι η βοήθεια προς τους φτωχούς είναι αντιπαραγωγική, ότι η σκληρότητα είναι σοφία, ότι η αλληλεγγύη είναι αδύνατη.
Η απεμπλοκή από τη μαλθουσιανή σκέψη είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη επιβίωση - όχι επειδή αντιμετωπίζουμε υπερπληθυσμό, αλλά επειδή ο μαλθουσιανισμός μας εμποδίζει να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε: την περιβαλλοντική καταστροφή και τη συγκέντρωση εξουσίας που οδηγεί και στις δύο. Η επιλογή δεν είναι μεταξύ λιγότερων ανθρώπων ή οικολογικής κατάρρευσης. Είναι ανάμεσα σε ένα σύστημα που δημιουργεί τεχνητή έλλειψη για τους πολλούς για να διατηρήσει την αφθονία για τους λίγους και σε ένα σύστημα που αναγνωρίζει ότι η αφθονία της Γης είναι επαρκής για όλους όταν μοιράζεται δίκαια.
Η μαλθουσιανή παγίδα δεν είναι ότι ο πληθυσμός θα ξεπεράσει τους πόρους. Είναι ότι αφήσαμε μια λανθασμένη θεωρία να δικαιολογήσει δύο αιώνες αποτρέψιμου πόνου. Για να σπάσει αυτή η παγίδα δεν απαιτούνται λιγότεροι άνθρωποι. Απαιτεί διαφορετική πολιτική - πολιτική που βλέπει τους ανθρώπους όχι ως στόματα που πρέπει να ταΐσουμε αλλά ως μυαλά που πρέπει να δημιουργήσουμε, όχι ως βάρος για το σύστημα αλλά ως τον μεγαλύτερο πόρο του.
Βιβλιογραφία
Πρωτογενείς ιστορικές πηγές
Malthus, Thomas Robert. Ένα δοκίμιο για την αρχή του πληθυσμού. An Essay on the Principle of Population London: Johnson, 1798.
Senior, Nassau William. Επιστολές για τον ιρλανδικό νόμο περί φτωχών. Letters on the Irish Poor Law Λονδίνο: B. Fellowes, 1831.
Trevelyan, Charles. Η ιρλανδική κρίση. The Irish Crisis. Λονδίνο: Brown, Green and Longmans, 1848.
Κριτικές αναλύσεις του μαλθουσιανισμού
Engdahl, F. William. A Century of War: Anglo-American Oil Politics and the New World Order. Progressive Press, 2012.
Harvey, David. "The Political Implications of Population-Resources Theory". Economic Geography, vol. 50, no. 3, 1974, σσ. 256-277.
Μαρξ, Καρλ. Κεφάλαιο: Κριτική της πολιτικής οικονομίας, τόμος 1. 1867. Μετάφραση Ben Fowkes, Penguin Classics, 1990.
Το Eταιρικό Πραξικόπημα με Πρόσχημα το Κλίμα
Σας ευχαριστώ θερμά για το ενδιαφέρον σας και την αναδημοσίευση των άρθρων μου. Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα αν, κατά την κοινοποίηση, σ̲υ̲μ̲π̲ε̲ρ̲ι̲λ̲α̲μ̲β̲ά̲ν̲α̲τ̲ε̲ ̲κ̲α̲ι̲ ̲τ̲ο̲ν̲ ̲σ̲ύ̲ν̲δ̲ε̲σ̲μ̲ο̲ ̲(̲l̲i̲n̲k̲)̲ ̲τ̲ο̲υ̲ ̲ά̲ρ̲θ̲ρ̲ο̲υ̲ ̲μ̲ο̲υ̲. Αυτό όχι μόνο αναγνωρίζει την πηγή, αλλά επιτρέπει και σε άλλους να ανακαλύψουν περισσότερο περιεχόμενο. Η υποστήρ…
Rancourt, Denis G. "Geo-Economics and Geo-Politics Drive Successive Eras of Predatory Globalization and Social Engineering:Historical emergence of climate change, gender equity, and anti-racism as State doctrines. Ιστορική ανάδυση της κλιματικής αλλαγής, της ισότητας των φύλων και του αντιρατσισμού ως κρατικών δογμάτων". Ontario Civil Liberties Association, OCLA Report 2019-1, Απρίλιος 2019.
Ross, Eric B. The Malthus Factor: Poverty, Politics and Population in Capitalist Development (Φτώχεια, πολιτική και πληθυσμός στην καπιταλιστική ανάπτυξη). London: Zed Books, 1998.
Μελέτες για τον ιρλανδικό λιμό
Mokyr, Joel. Why Ireland Starved: A Quantitative and Analytical History of the Irish Economy, 1800-1850 (Μια ποσοτική και αναλυτική ιστορία της ιρλανδικής οικονομίας, 1800-1850) Λονδίνο: Allen & Unwin, 1985.
Ó Gráda, Cormac. Black '47 and Beyond: The Great Irish Famine in History, Economy, and Memory (Ο μεγάλος ιρλανδικός λιμός στην ιστορία, την οικονομία και τη μνήμη). Princeton University Press, 1999.
Woodham-Smith, Cecil. Η μεγάλη πείνα: Ιρλανδία 1845-1849. Λονδίνο: Hamish Hamilton, 1962.
Αποικιακή Ινδία και Λιμός
Davis, Mike. Late Victorian Holocausts: El Niño Famines and the Making of the Third World. London: Verso, 2001.
Digby, William. The Famine Campaign in Southern India 1876-1878. Λονδίνο: Longmans, Green & Co., 1878.
Patnaik, Utsa. «Η Δημοκρατία της Πείνας». Social Scientist, τχ. 32, αρ. 9/10, 2004, σσ. 9-35.
Έλεγχος του πληθυσμού και αναπαραγωγική πολιτική
Connelly, Matthew. Fatal Misconception: Ο αγώνας για τον έλεγχο του παγκόσμιου πληθυσμού. Cambridge: Harvard University Press, 2008.
Fraser, Nancy. «Ο φεμινισμός, ο καπιταλισμός και η πονηριά της ιστορίας». New Left Review, τχ. 56, 2009, σ. 97-117.
Kissinger, Henry. «National Security Study Memorandum 200: Implications of Worldwide Population Growth for U.S. Security and Overseas Interests». Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, Ουάσιγκτον, 10 Δεκεμβρίου 1974.
Sanger, Margaret. The Pivot of Civilization Ο άξονας του πολιτισμού. Νέα Υόρκη: Brentano's, 1922.
Περιβαλλοντική και κλιματική πολιτική
"The Limits to Growth: A Report for the Club of Rome's Project on the Predicament of Mankind" ("Τα όρια της ανάπτυξης: Μια έκθεση για το σχέδιο της Λέσχης της Ρώμης σχετικά με την κατάσταση της ανθρωπότητας"). Meadows, Donella H., et al: Universe Books, 1972.
Sowell, Thomas. Inside American Education: The Decline, the Deception, the Dogmas. Νέα Υόρκη: Free Press, 1993.
Σύγχρονες κριτικές
Hampton Institute. "Υπερπληθυσμός, Ευγονική και Καπιταλισμός: Η ρατσιστική ιστορία πίσω από τον πληθυσμιακό έλεγχο". Hampton Institute, 2020.
«Η απάτη του ελέγχου των γεννήσεων». [Δοκίμιο που αναφέρεται στο κείμενο]. Λεπτομέρειες δεν παρέχονται στο πρωτότυπο.
Ιατρική και επιστημονική βιβλιογραφία για την αντισύλληψη
Skovlund, Charlotte Wessel, et al. «Συσχέτιση της ορμονικής αντισύλληψης με την κατάθλιψη». JAMA Psychiatry, vol. 73, no. 11, 2016, pp. 1154-1162.
Skovlund, Charlotte Wessel, et al. «Association of Hormonal Contraception with Suicide Attempts and Suicides» (Συσχέτιση της ορμονικής αντισύλληψης με απόπειρες αυτοκτονίας και αυτοκτονίες). American Journal of Psychiatry, vol. 175, no. 4, 2018, σελ. 336-342.
Πρόσθετοι πόροι
Borlaug, Norman. "The Green Revolution Revisited and the Road Ahead" («Η Πράσινη Επανάσταση επανεξετάζεται και ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά μας»). Διάλεξη Νόμπελ, 1970.
Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. The State of Food Security and Nutrition in the World (Η κατάσταση της επισιτιστικής ασφάλειας και της διατροφής στον κόσμο). Σειρά ετήσιων εκθέσεων.
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο, μοιραστείτε το, εγγραφείτε για να λαμβάνετε περισσότερο περιεχόμενο και αν θέλετε να στηρίξετε το συνεχές έργο μου, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο.
—Δικτυογραφία:
The Big Lie About Too Many People - Lies are Unbekoming
