Ο Xορός της Δημοκρατίας με τον Ψηφιακό Δεσποτισμό

Πώς ο Τεχνοκρατικός Πειρασμός Μετατρέπει τις Λύσεις από Πυρίτιο σε Κοινωνικό Έλεγχο

Oct 12, 2024

Μετάφραση: Απολλόδωρος

12 Οκτωβρίου 2024 | A Lily Bit | Διαβάστε το εδώ

Μπορείτε να κάνετε εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενες δωρεές μέσω του Ko-Fi:

Ας εξετάσουμε την ωμή, παλλόμενη καρδιά των σημερινών κρίσεων διακυβέρνησης. Τα λαϊκιστικά κινήματα, αυτοί οι λεγόμενοι «διαταράκτες» του status quo, δεν είναι απλώς τυχαίες εκρήξεις δημόσιας δυσαρέσκειας- είναι η αναπόφευκτη αντίδραση ενάντια σε ένα πολιτικό σύστημα που απέτυχε καταφανώς να αποδώσει.

Αυτά τα κινήματα, που τρέφονται από τον φόβο και τον διχασμό, αναδεικνύουν όχι απλώς μια ρωγμή αλλά ένα χάσμα στην εμπιστοσύνη του κοινού - ένα χάσμα τόσο μεγάλο που προκαλεί το ερώτημα: Είναι αυτό το χάος ενορχηστρωμένο ή απλώς το αδέξιο παραπάτημα προς μια νέα ολιγαρχία με τεχνοκρατικό ένδυμα;

Σκεφτείτε το εξής: καθώς η δημοκρατία παραπαίει, αγκομαχώντας για να αποκτήσει σημασία, δεν είμαστε μάρτυρες του σκηνικού που στήνεται για μια τεχνοκρατική κατάληψη; Φανταστείτε ένα μέλλον όπου η «ψήφος» σας θα έχει τον ίδιο αντίκτυπο με το «like» στο τελευταίο tweet ενός εταιρικού στελέχους.

Εδώ, οι τιτάνες της βιομηχανίας και οι έμπειροι πολιτικοί συγχωνεύονται σε ένα υβριδικό θηρίο, που υπόσχεται αποτελεσματικότητα, αλλά με τι κόστος; Την φωνή σας, την επιλογή σας, την δημοκρατία σας.

Η τεχνοκρατία, καλυμμένη με τη γοητεία της τεχνογνωσίας και της αποτελεσματικότητας, υπόσχεται να λύσει τα προβλήματα με την ακρίβεια του χειρουργού. Αλλά ας μην είμαστε αφελείς. Δεν πρόκειται για την επίλυση προβλημάτων, αλλά για τον έλεγχο.

Όταν οι ΗΠΑ φλέρταραν με την ιδέα μέσω της πρωτοβουλίας Manufacturing Jobs Initiative (Απασχόληση στη Μεταποίηση), δεν επρόκειτο απλώς για την απόκτηση γνώσεων, αλλά για μια δοκιμή ενός μοντέλου διακυβέρνησης όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται στις αίθουσες συνεδριάσεων και όχι στις κάλπες. Εδώ, η «επιστημονική μέθοδος» γίνεται πρόσχημα για την απολυταρχία, όπου οι αποφάσεις είναι τόσο αποστειρωμένες και χωρίς ανθρώπινη επαφή όσο ένας αλγόριθμος.

Το τεχνοκρατικό ήθος υποθέτει ότι οι κορυφαίοι, αυτοί οι λεγόμενοι εμπειρογνώμονες, θα ενεργούν προς το συμφέρον του κοινού. Αλλά η ιστορία χλευάζει αυτή την ιδέα. Κοιτάξτε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, ένα εξαιρετικό δείγμα τεχνοκρατικής διακυβέρνησης. Αποτελεσματικό; Αναμφίβολα. Αλλά με ποιο κόστος; Η ελευθερία, η διαφωνία και η ατομικότητα συνθλίβονται υπό το πρόσχημα της ενότητας και της προόδου. Εδώ είναι που μπαίνει ο κυνισμός: αν η αποτελεσματικότητα είναι το μέτρο της επιτυχίας, τότε ίσως θα έπρεπε όλοι να επιδιώκουμε να είμαστε τόσο «επιτυχημένοι» όσο οι κηφήνες σε μια κυψέλη.

Και μετά υπάρχει η Σιγκαπούρη, που συχνά παρουσιάζεται ως το πρότυπο της τεχνοκρατίας. Ναι, είναι καθαρή, είναι πλούσια, είναι προηγμένη. Αλλά αν ξεφλουδίσουμε τα στρώματα, τι θα βρούμε; Μια κοινωνία όπου ο πλούτος του δημόσιου διαλόγου αντικαθίσταται από τη στειρότητα της επιβαλλόμενης συναίνεσης. Εδώ, η κυβέρνηση ενεργεί περισσότερο σαν μια εταιρική οντότητα, όπου η κοινή γνώμη είναι μια απλή τυπική διαδικασία, όχι ένα θεμέλιο.

Και μετά υπάρχει η Σιγκαπούρη, που συχνά παρελαύνει ως το παιδί αφίσα της τεχνοκρατίας. Ναι, είναι καθαρό, είναι πλούσιο, είναι προηγμένο. Αλλά ξεφλουδίστε τα στρώματα και τι βρίσκετε; Μια κοινωνία όπου ο πλούτος του δημόσιου διαλόγου αντικαθίσταται από τη στειρότητα της επιβεβλημένης συναίνεσης. Εδώ, η κυβέρνηση ενεργεί περισσότερο σαν μια εταιρική οντότητα, όπου η κοινή γνώμη είναι μια απλή τυπικότητα, όχι ένα ίδρυμα.

Εδώ είμαστε, στη σκιά του απόηχου της Μεγάλης Ύφεσης, όπου η ιδέα της τεχνοκρατίας βρήκε για πρώτη φορά γόνιμο έδαφος. Γρήγορα προς τα εμπρός στο σήμερα, και δεν φλερτάρουμε μόνο με την τεχνοκρατία - είμαστε στα πρόθυρα να την παντρευτούμε, οδηγούμενοι από την ίδια απογοήτευση με την πολιτική ανικανότητα. Αλλά ας μην είμαστε ρομαντικοί σχετικά με αυτή την ένωση.

Η ιστορική γοητεία της τεχνοκρατίας, αυτή η έννοια της αντικατάστασης των αδέξιων και ανίκανων πολιτικών με την ξεκάθαρη αποτελεσματικότητα των επιστημόνων και των μηχανικών, επανέρχεται πάντα σαν κακή συνήθεια σε περιόδους κρίσης. Αλλά σκεφτείτε το: Σκεφτόμαστε πραγματικά να παραδώσουμε τα ηνία της εξουσίας στους Zuckerberg και Musks του κόσμου επειδή οι σημερινοί ηγέτες μας δεν μπορούν να περάσουν νομοθεσία χωρίς να τη μετατρέψουν σε τσίρκο;

Ας το αναλύσουμε αυτό με κριτική ματιά. Οι Kochs και Zuckerbergs της εποχής μας, μέσω των αδιαφανών LLC και των απεριόριστων κεφαλαίων τους, δεν ψιθυρίζουν απλώς στα αυτιά των πολιτικών, αλλά πρακτικά γράφουν το σενάριο. Δεν πρόκειται απλώς για επιρροή- πρόκειται για ένα ήπιο πραξικόπημα από την τεχνοκρατική ελίτ, παρακάμπτοντας τη δημοκρατική διαδικασία υπό το πρόσχημα της «αποτελεσματικότητας» και της «επίλυσης προβλημάτων».

Τώρα, αναλογιστείτε τις συνέπειες: όταν στρεφόμαστε στον ιδιωτικό τομέα, σε αυτούς τους τιτάνες της βιομηχανίας, για διακυβέρνηση, τι πραγματικά ζητάμε; Αποτελεσματικότητα, ναι, αλλά με ποιο κόστος; Η δημοκρατία ευδοκιμεί στη συζήτηση, την ποικιλομορφία και, μερικές φορές στο ευχάριστο χάος. Η τεχνοκρατία, από την άλλη πλευρά, λειτουργεί με αλγόριθμους και κατώτατες γραμμές.

Όταν ο Elon Musk προτείνει μια λύση, είναι λαμπρή, είναι κομψή, αλλά η πολιτική δεν έχει να κάνει μόνο με λύσεις- έχει να κάνει με τη συναίνεση, με την πλοήγηση στην ανθρώπινη ακαταστασία που καμία τεχνητή νοημοσύνη ή αλγόριθμος δεν μπορεί να κατανοήσει ή να διαχειριστεί πλήρως.

Εδώ είναι που η οικονομική θεωρία αντεπιτίθεται: σε μια τεχνοκρατία, οι αποφάσεις είναι οικονομικές, όχι πολιτικές. Αφορούν τη βελτιστοποίηση των πόρων, όχι τη βελτιστοποίηση της ανθρώπινης ευημερίας. Όταν οι ηγέτες της βιομηχανίας αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση, οι λύσεις τους μπορεί να φαίνονται υπέροχες σε μια κατάσταση κερδών και ζημιών, αλλά μπορεί κάλλιστα να αγνοούν τις διαφοροποιημένες ανάγκες ενός διαφορετικού πληθυσμού.

Και ας εισάγουμε λίγο κυνισμό εδώ: αυτοί οι τεχνοκράτες, με τις τεχνολογικές τους αυτοκρατορίες και τις πρωτοβουλίες δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεν παίζουν απλώς με τη χάραξη πολιτικής, αλλά δημιουργούν δυνητικά έναν κόσμο όπου η οικονομική τους κυριαρχία μεταφράζεται σε πολιτική εξουσία. Είμαστε έτοιμοι να ζήσουμε σε μια κοινωνία όπου οι αποφάσεις των λίγων υπαγορεύουν την καθημερινή ζωή των πολλών;

Η τεχνοκρατία είναι ένα θεμελιωδώς διαφορετικό θηρίο, ένα θηρίο που θα μπορούσε κάλλιστα να μασήσει τις αρχές της αντιπροσώπευσης και να φτύσει ένα εξορθολογισμένο, αλλά άψυχο, μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης. Είμαστε προετοιμασμένοι να κάνουμε αυτή την ανταλλαγή ή θα πρέπει να αγωνιστούμε για να διορθώσουμε τα δημοκρατικά ελαττώματα που κάνουν την τεχνοκρατία να μοιάζει με μια ελκυστική οδό διαφυγής;

Ο σκεπτικισμός απέναντι στην τεχνοκρατία δεν έχει να κάνει μόνο με τον φόβο της αλλαγής, αλλά και με την αναγνώριση μοτίβων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια άνευ προηγουμένου παγίωση της εξουσίας.

Η ιδέα ότι η τεχνοκρατία θα μπορούσε να αφαιρέσει την ιδιωτική ιδιοκτησία υπό το πρόσχημα της αποτελεσματικότητας ή της οικονομικής διαχείρισης δεν είναι απλώς ένας θεωρητικός φόβος - έχει τις ρίζες της σε ιστορικά παραδείγματα όπου ο κεντρικός έλεγχος των οικονομικών πόρων οδήγησε σε σημαντικό περιορισμό των ατομικών ελευθεριών.

Η Τριμερής Επιτροπή, με την εστίασή της στην πολιτική ενοποίηση σε όλες τις ηπείρους, παρουσιάζει πράγματι μια πρόσοψη ενίσχυσης της δημοκρατικής διακυβέρνησης, ωστόσο η προσέγγισή της για τη «διαχείριση» της δημοκρατίας, προτείνοντας τη μείωση της υπερβολής της, μπορεί να θεωρηθεί ως μια κίνηση προς έναν πιο αυταρχικό έλεγχο.

Ας εμβαθύνουμε στις επιπτώσεις αυτής της τεχνοκρατικής αλλαγής:

Οικονομικός έλεγχος: Εάν οι τεχνοκράτες αποφασίζουν την κατανομή των πόρων, τι συμβαίνει με την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία ή ακόμα και την προσωπική φιλοδοξία; Η έννοια του καθολικού βασικού εισοδήματος, ενώ επιφανειακά παρέχει ασφάλεια, θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως εργαλείο ελέγχου. Όταν οι βασικές σας ανάγκες ικανοποιούνται από το σύστημα, πόσο ελεύθερα μπορείτε να εναντιωθείτε σε αυτό;
Επιτήρηση και δεδομένα: Το σενάριο όπου εταιρείες όπως η Google ή η Amazon γίνονται αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής δεν αφορά μόνο την ευκολία, αλλά και την επιτήρηση. Τα δεδομένα που συλλέγουν θα μπορούσαν θεωρητικά να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη, την επιρροή και τον έλεγχο της συμπεριφοράς. Εδώ, η τεχνοκρατία δεν κυβερνά απλώς - Παρακολουθεί, προβλέπει και ενδεχομένως χειραγωγεί.
Πολιτικό κουκλοθέατρο: Η ιδέα ότι οι πολιτικοί μπορεί να είναι ήδη «χρήσιμοι ηλίθιοι» σε ένα τεχνοκρατικό σύστημα όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από μη-εκλεγμένους εμπειρογνώμονες ή εταιρικές οντότητες αμφισβητεί τον ίδιο τον πυρήνα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Αν αληθεύει, τότε οι εκλογές γίνονται απλές τυπικότητες, όχι εκφράσεις δημόσιας βούλησης, αλλά επικυρώσεις προεπιλεγμένων επιλογών από τεχνοκρατικές ελίτ.

Αυτή η υφέρπουσα τεχνοκρατία, όπου οι εταιρείες τεχνολογίας και τα μη-εκλεγμένα όργανα έχουν δυνητικά μεγαλύτερη επιρροή στην καθημερινή ζωή από τους εκλεγμένους αξιωματούχους, δίνει μια εικόνα μιας νέας παγκόσμιας τάξης. Είναι ένας κόσμος όπου η αποτελεσματικότητα και η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να αποβούν εις βάρος της ιδιωτικής ζωής, της ελευθερίας και της δημοκρατικής συμμετοχής.

Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται τότε είναι: Είμαστε, ως κοινωνία, πρόθυμοι να ανταλλάξουμε την ακαταστασία της δημοκρατίας με την απλοποιημένη, αλλά δυνητικά άψυχη, αποτελεσματικότητα της τεχνοκρατίας; Ή μπορούμε να βρούμε μια ισορροπία όπου η τεχνολογία υπηρετεί την ανθρωπότητα χωρίς να την κυβερνά, όπου η καινοτομία ευδοκιμεί παράλληλα με την ιδιωτικότητα και τα ατομικά δικαιώματα; Αυτή η συζήτηση δεν είναι μόνο για τους θεωρητικούς της συνωμοσίας, αλλά για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τη μελλοντική πορεία της παγκόσμιας διακυβέρνησης.