Tεστ PCR - Μια Kριτική Eξέταση
Μετάφραση: Απολλόδωρος
29 Νοεμβρίου 2020 | Raphael Haumann | Διαβάστε το εδώ
Μπορείτε να κάνετε εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενες δωρεές μέσω του Ko-Fi:
Απομαγνητοφωνημένη, μεταφρασμένη και προσαρμοσμένη έκδοση - Το αρχικό βίντεο εδώ μεταφράστηκε από Corona InvestigativeNovember 29, 2020
Η PCR, που σημαίνει αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης, είναι καταρχάς μια μοριακή βιολογική τεχνική για την παραγωγή αντιγράφων DNA. Βασίζεται στη δυνατότητα τεχνητού διπλασιασμού των αλυσίδων του DNA μέσω ορισμένων ενζύμων, γνωστών ως πολυμεράσες. Μια τεχνολογία που αναπτύχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '80. Με την τεχνική αυτή, θεωρητικά από μία μόνο αλυσίδα DNA μετά από τριάντα δύο μόνο βήματα διπλασιασμού, προκύπτουν περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια ίσες αλυσίδες. Κάθε ένας από αυτούς τους διπλασιασμούς ονομάζεται κύκλος. Μετά από έναν σταθερό αριθμό κύκλων, μπορεί να προσδιοριστεί η ποσότητα του παραγόμενου DNA και έτσι η μικροσκοπική αρχική ποσότητα DNA μπορεί να υπολογιστεί πίσω στην αρχική ποσότητα, η οποία διαφορετικά δεν θα μπορούσε να προσδιοριστεί διαγνωστικά. Οι δοκιμές PCR κάθε είδους είναι εξαιρετικά ευαίσθητες και εξαρτώνται από πολλές παραμέτρους, γεγονός που τις καθιστά εξαιρετικά επιρρεπείς σε σφάλματα. Λόγω της εκθετικής ανάπτυξης του DNA, ακόμη και μια μικρή αλλαγή στις αρχικές συνθήκες ή μια μικρή απόκλιση από τη συνήθη διαδικασία έχει μεγάλο αντίκτυπο στο αποτέλεσμα της εξέτασης. Σε γενικές γραμμές, η PCR αναπαράγει μία ή περισσότερες σχετικά σύντομες αλληλουχίες DNA. Όχι πλήρη γονιδιώματα.
Για παράδειγμα, το γνωστό τεστ του Christian Drosten, αναζητά μια αλληλουχία 213 νουκλεοτιδίων σε ένα υποτιθέμενο ιϊκό γονιδίωμα 30.000 νουκλεοτιδίων συνολικά. Με άλλα λόγια, λιγότερο από το ένα τοις εκατό.
Κάθε εργαστήριο μπορεί να επιλέξει οποιαδήποτε αλληλουχία γονιδίων. Ορισμένα εργαστήρια αναζητούν 2 ή 3 αλληλουχίες ταυτόχρονα. Κάθε εργαστήριο αποφασίζει μόνο του αν θα αναφέρει θετικό αποτέλεσμα όταν βρεθεί μία από τις δύο ή δύο από τις τρεις αλληλουχίες.
Το όλο θέμα είναι σαν να ψάχνετε για ένα συγκεκριμένο ζώο σε έναν τεράστιο ζωολογικό κήπο. Ας πούμε ένα τζάγκουαρ και κάθε ερευνητής δίνει προσοχή σε ένα διαφορετικό χαρακτηριστικό. Ο ένας ψάχνει για κυνόδοντες, ο άλλος ψάχνει για στικτό τρίχωμα, ο άλλος ψάχνει για ήσυχες πατούσες και ο άλλος ψάχνει για κυνόδοντες και αντανακλαστικά μάτια. Ο καθένας θα βρει αν κοιτάξει μόνο αρκετά. Το αν όμως όλοι οι ερευνητές βρήκαν το ίδιο ζώο παραμένει αβέβαιο. Οι αλληλουχίες γονιδίων που αναζητήθηκαν μπορεί να είναι μόνο τμήματα γενετικών θραυσμάτων ή να ανήκουν στα μικροσωματίδια που παράγει το σώμα δισεκατομμύρια φορές.
Επιπλέον, μια δοκιμή PCR δεν λέει απολύτως τίποτα για τη σημασία του RNA που αναζητείται. Επομένως, ένα πράγμα είναι σαφές από την αρχή. Με ένα τεστ PCR δεν μπορείτε να ανιχνεύσετε έναν ιό ή οποιοδήποτε είδος λοίμωξης. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί κανείς να πει μόνο ότι η σύντομη γονιδιακή αλληλουχία είναι παρούσα σε ένα δείγμα ή όχι. Ωστόσο, το αν αυτό έχει σημασία για την υγεία του ατόμου που εξετάζεται είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα και δεν θα συζητηθεί λεπτομερώς σε αυτό το άρθρο.
Στην αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης χρησιμοποιούνται τρία βασικά συστατικά.
Πολυμεράση
Εκκινητές
Τριφωσφορικά νουκλεοσιδικά άλατα - τα σύντομα dNTPs, δηλαδή τα δομικά στοιχεία από τα οποία κατασκευάζεται το DNA.
Σε αυτά τα συστατικά χορηγείται ένα διάλυμα που ονομάζεται "ρυθμιστικό διάλυμα", το οποίο περιέχει ιόντα μαγνησίου. Η περιεκτικότητα σε μαγνήσιο πρέπει να προσαρμόζεται στην επιλεγμένη πολυμεράση και μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα.
ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗ
Η καρδιά της PCR είναι η πολυμεράση του DNA. Ένα ένζυμο που μπορεί να αντιγράψει αλληλουχίες DNA. Για την PCR χρησιμοποιείται μόνο πολυμεράση από θερμόφιλους οργανισμούς, επειδή η PCR απαιτεί σχετικά υψηλές θερμοκρασίες για τη διάσπαση του δίκλωνου DNA. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές πολυμεράσες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Διαφέρουν κυρίως σε πέντε ιδιότητες.
Θερμοσταθερότητα, δηλαδή πόσο σταθερές είναι σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Επεξεργαστικότητα. Αυτό είναι ένα μέτρο του πόσα νουκλεοτίδια μπορεί να συνδέσει μια πολυμεράση πριν διαχωριστεί από το πρότυπο DNA. Διαφορετικές πολυμεράσες έχουν διαφορετική συγγένεια για διαφορετικές αλληλουχίες DNA.
Ταχύτητα. Ένας υψηλός βαθμός επεξεργασίας καθώς και μια υψηλή αντοχή σε αναστολείς, για παράδειγμα, οδηγεί σε υψηλότερες ταχύτητες στη σύνθεση του DNA.
Ακρίβεια. Ορισμένες πολυμεράσες είναι πιο επιρρεπείς στην ενσωμάτωση λανθασμένων νουκλεοτιδίων από άλλες. Υπάρχουν επίσης εκείνες που περιέχουν κάποιο είδος διόρθωσης σφαλμάτων, δηλαδή ανιχνεύουν και αφαιρούν τα λανθασμένα τοποθετημένα νουκλεοτίδια.
Ειδικότητα. Ένα από τα πολλά προβλήματα της PCR είναι η χαμηλή ειδικότητα. Δεν ενισχύεται μόνο το DNA που αναζητείται, αλλά και πολλές άλλες αλληλουχίες που αλλοιώνουν το αποτέλεσμα. Η ειδικότητα ποικίλλει από πολυμεράση σε πολυμεράση.
ΕΚΚΙΝΗΤΕΣ
Η PCR δεν ενισχύει μια ολόκληρη αλληλουχία DNA αλλά μόνο ένα μικρό τμήμα, συνήθως περίπου διακόσια έως τριακόσια νουκλεοτίδια. Το αρχικό και το τελικό σημείο του προς ενίσχυση τμήματος της αλληλουχίας καθορίζεται από ειδικά μόρια που ονομάζονται "εκκινητές". Οι εκκινητές είναι σύντομες μονόκλωνες αλληλουχίες DNA, συνήθως μήκους δεκαπέντε έως τριάντα βάσεων, οι οποίες προσδένονται σε συγκεκριμένες θέσεις του DNA-στόχου. Οι εκκινητές έχουν επίσης αρκετά επίμονα προβλήματα. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι το εξής. Κατά την αρχική ανάμειξη των συστατικών, οι αντιδράσεις αρχίζουν ήδη. Οι εκκινητές μπορούν να προσδεθούν αρκετά απροσδιόριστα σε θερμοκρασία δωματίου σε οποιαδήποτε θέση του πρότυπου DNA ή ακόμη και μεταξύ τους. Οι λανθασμένα προετοιμασμένες αλυσίδες αντιγράφονται από την πολυμεράση η οποία αντιγράφει τυφλά ό,τι έχει ένας εκκινητής. Κάποιος προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα τροποποιώντας την πολυμεράση έτσι ώστε να είναι ανενεργή σε θερμοκρασία δωματίου και να αρχίζει να λειτουργεί μόνο σε υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό ονομάζεται "Hotstart PCR". Επειδή όμως αυτές οι ειδικές πολυμεράσες είναι ακριβότερες από τις απλές, η διαδικασία αυτή δεν χρησιμοποιείται σε όλες τις δοκιμές PCR.
THERMOCYCLER (Θερμοκυκλωτης)
Ιδιαίτερη σημασία στην PCR έχει η όσο το δυνατόν ακριβέστερη και σταθερότερη διαχείριση της θερμοκρασίας. Όταν ξεκίνησε η PCR στα μέσα της δεκαετίας του 1980, οι δοκιμαστικοί σωλήνες τοποθετούνταν ακόμη με το χέρι σε υδατόλουτρα σε διαφορετικές θερμοκρασίες και εκτελούνταν οι διάφορες αντιδράσεις. Από το 1988 υπάρχουν συσκευές που το κάνουν αυτό, οι λεγόμενοι θερμοκυκλωτές. Σήμερα, υπάρχουν πολλά διαφορετικά μοντέλα, φθηνά και ακριβά πολύ διαφορετικής ποιότητας. Η αξιοπιστία αυτών των συσκευών είναι απολύτως κρίσιμη. Γι' αυτό και απαιτούν συνεχή παρακολούθηση.
Μια μελέτη Κορεατών επιστημόνων (1) κατέληξε στο εξής συμπέρασμα σχετικά με την αξιοπιστία των θερμοκυκλωτών.
"Οι επιδόσεις των θερμοκυκλωτών για αλυσιδωτές αντιδράσεις πολυμεράσης (PCR) προκαλούν μεγάλη ανησυχία όσον αφορά την αξιοπιστία των δοκιμών που βασίζονται στην PCR, ιδίως όταν οι συνθήκες ταχείας ανακύκλωσης εφαρμόζονται σε αντιδράσεις μικρού όγκου. Στην παρούσα εργασία μετρήθηκε η ακρίβεια των ελέγχων θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της ταχείας θερμικής ανακύκλωσης σε 19 εμπορικούς θερμικούς κυκλοποιητές 8 διαφορετικών μοντέλων. Υπό τις δεδομένες συνθήκες, η πλειονότητα των εξεταζόμενων οργάνων παρουσίασε εμφανή καμπύλωση, υποδιαστολή ή/και υπερδιαστολή στα προφίλ θερμοκρασίας, γεγονός που επηρέασε σημαντικά τα αποτελέσματα της θερμοευαίσθητης πολυπλεξίας PCR. [...] Μόνο 2 από τα 19 δοκιμασμένα όργανα παρουσίασαν σχεδόν ιδανική συμπεριφορά. [...] Ελπίζουμε σθεναρά ότι τα προβλήματα αυτά θα αντιμετωπιστούν από τους κατασκευαστές και ότι θα επιφέρουν ουσιαστικές βελτιώσεις στην ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα των θερμικών κυκλοποιητών".
Οι θερμικοί κυκλοποιητές αντιπροσωπεύουν, επομένως, ένα άλλο σημαντικό προβληματικό πεδίο στον τομέα της PCR.
ΕΝΑ ΤΕΣΤ ;
Ένα συχνά επαναλαμβανόμενο ερώτημα είναι αν υπάρχουν στην πραγματικότητα μόνο μία ή πολλές διαφορετικές δοκιμές PCR. Όπως μπορείτε να δείτε από τα παραπάνω, δεν μπορούν να συγκριθούν δύο τεστ μεταξύ τους λόγω των πολλών δυνατοτήτων επιλογής και των πολλών πηγών σφάλματος. Για παράδειγμα, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) απαριθμεί 178 διαφορετικά εμπορικά διαθέσιμα κιτ δοκιμών PCR Covid-19 από τα οποία μπορούν να επιλέξουν τα αμερικανικά εργαστήρια (2). Κάθε κιτ δοκιμής διαφέρει από τα άλλα σε πολλούς σημαντικούς τρόπους, όπως τα αντιδραστήρια που επιλέγονται ή η αναζητούμενη γονιδιακή αλληλουχία.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗ
Στην PCR είναι δυνατόν να υπάρχουν τεράστιες διαφορές στα αποτελέσματα. Όχι μόνο με διαφορετικές διαδικασίες δοκιμής, αλλά ακόμη και με την ίδια διαδικασία δοκιμής, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι που μπορούν να τροποποιηθούν, εν γνώσει ή εν αγνοία, και παραμονεύει ένας τεράστιος αριθμός πηγών σφάλματος. Αυτό είναι γνωστό σε όλους τους μοριακούς βιολόγους που ασχολούνται με αυτό. Λόγω της προκύπτουσας χαμηλής αξιοπιστίας, η PCR δεν είναι μια διαδικασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς διαγνωστικούς σκοπούς. Οι κατασκευαστές των επιμέρους συστατικών το επισημαίνουν ρητά αυτό. Σύμφωνα με τις δικές τους δηλώσεις, ο μεγαλύτερος προμηθευτής εξαρτημάτων PCR στον κόσμο είναι η Thermo Fisher, μια αμερικανική εταιρεία με εβδομήντα χιλιάδες υπαλλήλους. Στην ιστοσελίδα της εταιρείας αυτής θα βρείτε μια τεράστια ποικιλία εξαρτημάτων για όλα τα είδη μεθόδων PCR. Στο κάτω μέρος κάθε σελίδας, με μικρά γράμματα, θα βρείτε την ακόλουθη σημείωση (3):
"Μόνο για ερευνητική χρήση. Όχι για χρήση σε διαγνωστικές διαδικασίες".
Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά σε άλλες ιστοσελίδες παρόχων. Η QIAGEN, μια ολλανδική εταιρεία με έδρα το Duesseldorf της Γερμανίας, προσθέτει την ακόλουθη πρόταση στα προϊόντα PCR της:
"Το προϊόν αυτό δεν προορίζεται για τη διάγνωση, την πρόληψη ή τη θεραπεία μιας ασθένειας".
Στην AGILANT, μια αμερικανική εταιρεία με δεκαπέντε χιλιάδες υπαλλήλους, κάτω από κάθε συστατικό αναγράφεται (4):
"Μόνο για ερευνητική χρήση. Όχι για χρήση σε διαγνωστικές διαδικασίες".
Μια αναζήτηση για πολυμεράσες DNA που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διαγνωστικές διαδικασίες είναι το πρώτο αποτέλεσμα που βρίσκει η ιαπωνική εταιρεία TAKARA BIO. Η εταιρεία αυτή προσφέρει ειδικές πολυμεράσες, οι οποίες θα πρέπει να μπορούν να εφαρμοστούν και για διαγνωστικούς σκοπούς. Ωστόσο, γίνεται ρητή αναφορά στα ακόλουθα (5):
"Το προϊόν αυτό είναι αντιδραστήριο γενικής χρήσης που προορίζεται . Εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, το προϊόν αυτό προορίζεται μόνο για ερευνητική χρήση, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά. Το προϊόν αυτό δεν προορίζεται για συγκεκριμένη εφαρμογή ούτε έχει κατασκευαστεί για συγκεκριμένη κλινική χρήση. Τα χαρακτηριστικά απόδοσης αυτού του προϊόντος δεν έχουν καθοριστεί πλήρως. Είναι ευθύνη του χρήστη να επικυρώσει τις επιδόσεις του προϊόντος και οποιουδήποτε συστατικού του για οποιαδήποτε συγκεκριμένη χρήση."
Μπορείτε να το βρείτε έτσι ή παρόμοια με όλους τους κατασκευαστές. Είτε δηλώνεται σαφώς ότι τα εξαρτήματα δεν προορίζονται για διαγνωστική χρήση, είτε αν πωλούνται για τέτοια χρήση, δηλώνεται ότι η προσαρμογή στις επικρατούσες εργαστηριακές συνθήκες είναι απαραίτητη και ότι ο αγοραστής είναι μόνος υπεύθυνος για την επικύρωση των αγορασθέντων εξαρτημάτων για την προβλεπόμενη χρήση. Σημειώνεται επίσης ότι τα χαρακτηριστικά απόδοσης δεν είναι πλήρως γνωστά. Από τέτοιες διατυπώσεις είναι και πάλι σαφώς εμφανές ότι υπάρχει προφανώς υψηλός βαθμός αβεβαιότητας στην PCR όσον αφορά τα αποτελέσματα.
ΤΟ ΤΕΣΤ ΤΟΥ DROSTEN
Για να ολοκληρώσουμε αυτό το κεφάλαιο, θα εξετάσουμε το περίφημο τεστ PCR που δημοσίευσε ο Christian Drosten λίγες ημέρες μετά τα πρώτα υποτιθέμενα κρούσματα Covid-19 στην Κίνα, το οποίο χρησιμοποιεί ο ΠΟΥ ως πρόσθετη εγγύηση για τη δική του διαδικασία δοκιμής. Η δημοσίευση "Detection of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) by real-time RT-PCR" (6) αναφέρει ότι ο Drosten χρησιμοποίησε ένα έτοιμο εμπορικό κιτ, με την ονομασία "Superscript III one step RT-PCR system with Platinum Taq Polymerase (Invitrogen)".
Από τη δημοσίευση μαθαίνουμε επίσης ότι τα άλλα εργαστήρια που ισχυρίστηκαν ότι επαλήθευσαν τη δοκιμή του χρησιμοποίησαν το ακόλουθο κιτ "TaqMan Fast Virus 1-Step Master Mix (Thermo Fisher)".
Ας ρίξουμε μια ματιά και στα δύο προϊόντα. Μπορούμε να δούμε στον ιστότοπο (7) ότι ο κατασκευαστής παρέχει το εμπορικό Master Mix, το οποίο χρησιμοποίησε ο Drosten, μόνο για ερευνητικούς και όχι για διαγνωστικούς σκοπούς. Αυτό αναφέρεται σαφώς στον ιστότοπο καθώς και στο ένθετο συσκευασίας του προϊόντος:
"Μόνο για ερευνητική χρήση. Όχι για χρήση σε διαγνωστικές διαδικασίες."
Η κατάσταση είναι η ίδια για το κύριο μείγμα (8) που χρησιμοποιείται από τα άλλα συμμετέχοντα εργαστήρια. Αυτό το προϊόν δεν είναι επίσης κατάλληλο για διαγνωστικούς σκοπούς, όπως φαίνεται στον ιστότοπο και στο ένθετο συσκευασίας.
"Μόνο για ερευνητική χρήση. Δεν προορίζεται για χρήση σε διαγνωστικές διαδικασίες".
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΠΗΓΕΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ
Αυτά για την ίδια την PCR. Οι διαγνωστικές εξετάσεις που γίνονται με αυτό δεν επιμένουν μόνο στη διαδικασία PCR. Για μια δοκιμή, πρέπει πρώτα να ληφθεί ένα δείγμα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να πραγματοποιηθεί ένα δείγμα επιχρίσματος. Υπάρχουν επίσης μεγάλες πηγές σφαλμάτων. Για παράδειγμα, μια μελέτη Κινέζων ερευνητών τον Μάιο του 2020 (9) αναφέρει ότι ο αριθμός των δοκιμών PCR CoVID-19 που αξιολογούνται ως θετικές κυμαίνεται σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την παραλλαγή του δείγματος που λαμβάνεται. Στην περίπτωση της βρογχοκυψελιδικής έκπλυσης, δηλαδή της συλλογής βλέννας από τους πνεύμονες, το ποσοστό των δοκιμών που ερμηνεύτηκαν ως θετικές ήταν 93%. Εάν χρησιμοποιήθηκαν πτύελα, δηλαδή βλέννα από το λαιμό, το ποσοστό ήταν 72%. Για επιχρίσματα από τη μύτη, 63 τοις εκατό και για επιχρίσματα εκδίκησης μόνο 32 τοις εκατό. Ο αριθμός των αποτελεσμάτων που μπορούν να ερμηνευθούν ως θετικά εξαρτάται από τον τρόπο συλλογής του δείγματος.
Η μόλυνση του δείγματος από τον συλλέκτη ή το περιβάλλον αποτελεί επίσης πρόβλημα. Το πώς και πόσο καιρό διατηρείται το δείγμα μέχρι να εξεταστεί είναι επίσης σημαντικό.
Άλλες πηγές σφάλματος μπορεί να προκύψουν κατά την προετοιμασία των δειγμάτων στο εργαστήριο. Εκεί, το RNA πρέπει να εξαχθεί από το δείγμα και να μετατραπεί σε DNA, καθώς η PCR λειτουργεί μόνο με DNA. Υπάρχουν επίσης ειδικά καταρτισμένα εμπορικά κιτ για την εξαγωγή RNA με πολύ διαφορετικές μεθόδους. Η Thermo Fisher απαριθμεί τέσσερις διαφορετικούς τρόπους εξαγωγής RNA για δοκιμές PCR (10). Ο κατασκευαστής επισημαίνει επίσης ευθέως ότι υπάρχει πρόβλημα μόλυνσης από το λεγόμενο γονιδιωματικό DNA του ίδιου του οργανισμού, το οποίο μπορεί να ελαχιστοποιηθεί αλλά όχι να εξαλειφθεί. Η μόλυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Υπάρχουν επίσης πολλές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη μετατροπή του RNA σε DNA και υπάρχουν δεκάδες προϊόντα για να επιλέξει κανείς, τα οποία έχουν διαφορετικές ιδιότητες και μπορούν επομένως να συμβάλουν σε πολύ διαφορετικές αρχικές συνθήκες. Η αποτελεσματικότητα της μετατροπής του RNA σε DNA κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 5 και 50%.
Τι πρέπει να δείχνει αυτή η μακροπρόθεσμη άποψη; Θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχει το "ένα" τεστ PCR. Ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται τα απολύτως ίδια συστατικά, στο ίδιο εργαστήριο, από τους ίδιους υπαλλήλους, είναι δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να ληφθούν αναπαραγώγιμα αποτελέσματα.
Σε μια μελέτη (11) από τον Ιανουάριο του 2020, τρεις ερευνητές εξέτασαν καθημερινά 18 ασθενείς με πνευμονία με τεστ PCR για την υποτιθέμενη επικίνδυνη αλληλουχία RNA. Τα σημεία δεδομένων πάνω στη μπλε γραμμή αποκοπής θεωρούνται αρνητικά. Όλα τα σημεία πάνω από αυτή τη γραμμή θεωρούνται θετικά. Μπορείτε να δείτε πώς τα αποτελέσματα για πολλούς ασθενείς παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Μερικές φορές υπάρχουν αποτελέσματα που θεωρούνται θετικά, μερικές φορές αποτελέσματα που θεωρούνται αρνητικά. Αυτό συχνά ποικίλλει από μέρα σε μέρα. Η εμπιστοσύνη στην εγκυρότητα των εξετάσεων δεν είναι βέβαια δεδομένη.
ΘΕΤΙΚΟ Ή ΑΡΝΗΤΙΚΟ;
Μέχρι στιγμής έχουμε δει ότι η αξιοπιστία και η αναπαραγωγιμότητα είναι πολύ φτωχές λόγω της πολυπλοκότητας και των πολλαπλών πηγών σφάλματος. Βασικά, κάθε δοκιμή PCR είναι μοναδική και δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη. Ένα άλλο πρόβλημα με τη χρήση αυτών των δοκιμών στη διάγνωση είναι το γεγονός ότι δεν είναι δυαδικές. Δεν δίνουν ένα αποτέλεσμα ναι ή όχι, ούτε θετικό ή αρνητικό. Προκειμένου να αξιολογηθεί ένα αποτέλεσμα, εξετάζεται το φωσφορίζον γενετικό υλικό, το οποίο γίνεται ορατό με φθορίζοντα μόρια. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πόσο καιρό έχει εκτελεστεί η εξέταση, δηλαδή πόσοι κύκλοι έχουν γίνει. Ο κατασκευαστής, η Thermo Fisher, εξηγεί τη διαδικασία στην ιστοσελίδα του (12):
"Τα βήματα της PCR της μετουσίωσης, της ανόπτησης και της επέκτασης επαναλαμβάνονται (ή "κυκλώνονται") πολλές φορές για να ενισχυθεί το DNA-στόχος. Ο αριθμός των κύκλων εκτελείται συνήθως 25-35 φορές, αλλά μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την ποσότητα του εισαγόμενου DNA και την επιθυμητή απόδοση του προϊόντος PCR. Εάν η εισροή DNA είναι μικρότερη από 10 αντίγραφα, μπορεί να απαιτηθούν έως και 40 κύκλοι για να παραχθεί επαρκής απόδοση. Δεν συνιστώνται περισσότεροι από 45 κύκλοι, καθώς αρχίζουν να εμφανίζονται μη ειδικές ζώνες με υψηλότερο αριθμό κύκλων. Επίσης, η συσσώρευση παραπροϊόντων και η εξάντληση των συστατικών της αντίδρασης μειώνουν δραστικά την απόδοση της PCR, με αποτέλεσμα μια χαρακτηριστική φάση πλατώ για την καμπύλη ενίσχυσης της PCR (Εικόνα 7). Αντίθετα, οι χαμηλοί αριθμοί κύκλων είναι προτιμότεροι για αμερόληπτη ενίσχυσηκαι ακριβή αντιγραφή του DNA-στόχου".
Επομένως, η ενίσχυση του DNA πρέπει να σταματήσει σε κάποιο σημείο, διαφορετικά οι πολυμεράσες θα συνέχιζαν απλώς να σχηματίζουν περαιτέρω DNA έως ότου δεν υπάρχει πλέον νουκλεοδίτης στο διάλυμα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται όλο και περισσότερα ανεπιθύμητα παραπροϊόντα. Εάν δεν το κάνετε αυτό ή το ρυθμίσετε πολύ ψηλά, θα υπάρξουν πολλές δοκιμές που θα θεωρηθούν εσφαλμένα θετικές. Αυτό είναι φυσικά ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε μια τέτοια εξέταση για διαγνωστικούς σκοπούς. Ένας σημαντικός αριθμός δοκιμών μπορεί να θεωρηθεί ψευδώς θετικός εάν η PCR εκτελείται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά το θέμα γίνεται ακόμη πιο προβληματικό. Κάθε εργαστήριο μπορεί να ορίσει αυτό το όριο όπως επιθυμεί. Δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές. Αυτό σημαίνει ότι τα εργαστήρια μπορούν να χειραγωγήσουν τον αριθμό των θετικών δοκιμών απλά και μόνο αποφασίζοντας τον αριθμό των κύκλων στους οποίους θέτουν το όριο. Για το θέμα αυτό, ας ακούσουμε τον κορυφαίο εμπειρογνώμονα παγκοσμίως στον τομέα των ποσοτικών δοκιμών PCR, τον Βρετανό μοριακό βιολόγο καθηγητή Dr. Stephen Bustin, ο οποίος έχει δημοσιεύσει πολλά εγχειρίδια για το θέμα αυτό. Σε μια διαδικτυακή ραδιοφωνική συνέντευξη στις 14/04/2020 (13) που έδωσε ο David Crowe από την ιστοσελίδα " Ο Μύθος της Μόλυνσης" είπε τα εξής:
David Crowe: Αυτό λοιπόν που έχω δει με τις εξετάσεις του ιού Corona είναι ότι επιλέγουν έναν αριθμό κύκλου, έχω δει 36 και 37, δεν το έχω δει να δημοσιεύεται πολύ, και αν λάβετε επαρκές DNA από αυτόν τον κύκλο τότε θεωρείται θετικό και αν όχι θεωρείται αρνητικό. Αυτό φαίνεται κάπως αυθαίρετο.
Dr. Stephen Bustin: Ναι, αυτό είναι απόλυτη ανοησία. (γέλια) Δεν έχει κανένα νόημα, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Επιτρέψτε μου λοιπόν να επιστρέψω στον αριθμό του κύκλου. Εξαρτάται από πολλά διαφορετικά πράγματα. Πρώτον, διαφορετικά όργανα σας δίνουν διαφορετικούς αριθμούς κύκλων. Διαφορετικά κύρια μείγματα PCR μπορούν να σας δώσουν διαφορετικούς αριθμούς κύκλων. Διαφορετικές παρτίδες ανιχνευτών μπορούν να σας δώσουν διαφορετικούς αριθμούς κύκλων. Έτσι, ο αριθμός κύκλου καθαυτός δεν είναι ένα καλό μέτρο. Το δεύτερο σημείο είναι ότι για τα περισσότερα όργανα, μόλις ξεπεράσετε έναν κύκλο περίπου 35, τότε αρχίζετε να ανησυχείτε για την αξιοπιστία του αποτελέσματός σας, διότι αυτό θα ισοδυναμούσε περίπου με μια απλή αρχική αλληλουχία DNA. Αυτό που θέλετε να κάνετε, θέλετε να είστε σίγουροι ότι το αποτέλεσμα που παίρνετε είναι στον 20ό ή στον 30ό.
David Crowe: Αν κάνετε πολλές φορές κύκλο, μπορεί να αρχίσετε να έχετε μια παραγωγή DNA-φάντασμα;
Dr. Stephen Bustin: Ναι. Και πάλι εξαρτάται από το πώς είναι δομημένη η δοκιμή PCR. Κατ' αρχήν, χρησιμοποιώντας έναν ανιχνευτή, δεν θα πρέπει να το κάνετε. Αλλά στην πράξη, φυσικά, μπορεί να το κάνετε. Ναι.
David Crowe: Ναι, και έτσι, αν φτάσετε, ας πούμε, σε 40 κύκλους, μπορεί να πάρετε ένα θετικό αποτέλεσμα που μπορεί να είναι ψευδώς θετικό και η PCR σας έχει αρχίσει να συνδέει τις βάσεις μεταξύ τους.
Dr. Stephen Bustin: Θα ήμουν πολύ δυσαρεστημένος με ένα δείγμα 40 κύκλων.
David Crowe: Υπάρχει, δεν ξέρω αν το γνωρίζετε αυτό, αλλά υπάρχει βρετανική σύσταση για τον έλεγχο του ιού Corona, που φαίνεται να δείχνει, ότι κάθε μέρος της Αγγλίας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει όσον αφορά την επιλογή του αριθμού κύκλων και λένε ότι αν ο αριθμός κύκλων σας είναι πάνω από 40, τότε πρέπει να πάει για περαιτέρω έλεγχο. Αλλά με εξέπληξε το γεγονός ότι κάποιος θα το έκανε αυτό.
Dr. Stephen Bustin: Όχι. Νομίζω ότι ο αριθμός των κύκλων από μόνος του, και πάλι το δημοσιεύσαμε αυτό, ο αριθμός των κύκλων δεν έχει κανένα νόημα. Υπάρχουν άλλες παράμετροι που μπορείτε να ορίσετε πριν ο αριθμός των κύκλων σημαίνει κάτι.
David Crowe: Και πάλι. Στις δύο εργασίες που έχω δει όπου δημοσιεύτηκε ο αριθμός των κύκλων που χρησιμοποιήθηκαν, μία φορά ορίστηκε ο αριθμός 36 ως όριο για ένα θετικό αποτέλεσμα, και στη συνέχεια οι 37 έως 39 κύκλοι θεωρούνταν ένα απροσδιόριστο αποτέλεσμα, το οποίο απαιτούσε περαιτέρω έλεγχο. Στην άλλη δημοσίευση, 37 κύκλοι ελήφθησαν ως όριο χωρίς πιθανό αβέβαιο αποτέλεσμα.
Dr. Stephen Bustin: Θα ήμουν πολύ δυσαρεστημένος με αυτό. Το αποτέλεσμα θα εξαρτιόταν πλήρως από τη συσκευή, τα αντιδραστήρια και τον ανιχνευτή, καθώς και από τη διαδικασία.
Οι υψηλοί αριθμοί κύκλων, οι οποίοι είναι απολύτως φυσιολογικοί για ένα τεστ κορώνα, οδηγούν τακτικά σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα του τεστ, τα οποία εξαρτώνται αποκλειστικά από τον τρόπο εκτέλεσης του τεστ. Αυτό είναι γνωστό από την εφεύρεση των δοκιμών PCR. Ορισμένες κυβερνήσεις συνέστησαν ένα όριο στα εργαστήριά τους. Η κινεζική κυβέρνηση, για παράδειγμα, καθοδηγήθηκε από την εργασία με τους 18 ασθενείς που κάποτε θεωρούνταν θετικοί να είναι αρνητικοί. Οι ερευνητές έθεσαν το όριο αποκοπής στους 37 κύκλους, το οποίο είναι αρκετά υψηλό. Άλλες χώρες έχουν επίσης διαφορετικές απαιτήσεις, αλλά όλες γενικά επιτρέπουν υψηλούς αριθμούς κύκλων. Εάν οι υψηλοί αριθμοί κύκλων και όλες οι πιθανές πηγές σφάλματος μπορούν να οδηγήσουν σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα, τότε πρέπει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά.
ΨΕΥΔΩΣ ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Δεν υπάρχει καμία μοριακή βιολογική εξέταση που να είναι 100 τοις εκατό ακριβής. Οι ιατρικές εξετάσεις αξιολογούνται συνήθως με βάση τρεις σημαντικές παραμέτρους. Την ευαισθησία, την ειδικότητα και την PPV (θετική προγνωστική αξία). Η ευαισθησία αντιπροσωπεύει την αξιοπιστία με την οποία οι θετικές ανιχνεύονται πράγματι ως θετικές. Η ειδικότητα, από την άλλη πλευρά, δείχνει την πιθανότητα οι αρνητικές τιμές να αναγνωρίζονται πράγματι ως αρνητικές.
Για παράδειγμα, σε μια ειδικότητα ενενήντα πέντε τοις εκατό, το πέντε τοις εκατό θα αναγνωριστεί εσφαλμένα ως θετική. Η PPV υποδεικνύει την πιθανότητα ένα θετικό αποτέλεσμα να είναι πραγματικά θετικό και όχι ψευδώς θετικό. Αυτό απαιτεί γνώση του πραγματικού επιπέδου της λεγόμενης "μόλυνσης" στον πληθυσμό. Ωστόσο, η προσβολή του Covid-19 μπορεί να προσδιοριστεί μόνο με βάση τις δοκιμές, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με έναν φαύλο κύκλο και ότι στο τέλος υπάρχουν μόνο εκτιμήσεις του PPV. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα για να το καταδείξουμε αυτό. Σε έναν πληθυσμό εκατό ατόμων, ένα είναι πράγματι θετικό. Δηλαδή, μια μόλυνση της τάξης του ενός τοις εκατό. Το τεστ που χρησιμοποιείται έχει ευαισθησία 100 τοις εκατό και ειδικότητα 95 τοις εκατό. Εάν εξεταστούν και τα εκατό άτομα, υπάρχουν έξι θετικά αποτελέσματα. Ένα πραγματικό θετικό και 5 ψευδώς θετικά. Το PPV αυτής της εξέτασης θα ήταν μόνο 17 τοις εκατό. Αν και με την πρώτη ματιά το τεστ φαίνεται να είναι ακριβές στο 100 τοις εκατό και στο 95 τοις εκατό, υπάρχει μόνο 17 τοις εκατό πιθανότητα κάποιος που εξετάζεται θετικά να είναι πράγματι θετικός. Η σημασία μιας εξέτασης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο μόλυνσης. Εάν επιλέξουμε δύο τοις εκατό αντί για ένα τοις εκατό, το PPV θα βελτιωθεί από 17 σε 29 τοις εκατό, ενώ οι άλλες τιμές παραμένουν οι ίδιες.
Εάν γίνονται πολλές εξετάσεις και υπάρχει μικρή ή καθόλου μόλυνση, τότε υπάρχουν σχετικά πολλά ψευδώς θετικά αποτελέσματα και η αξιοπιστία της εξέτασης υποφέρει σημαντικά. Για το λόγο αυτό, οι μαζικές δοκιμές είναι επικίνδυνες. Εάν στη συνέχεια χρησιμοποιήσετε ένα τεστ που βασίζεται στην PCR, το οποίο είναι εξαιρετικά επιρρεπές σε σφάλματα και αναξιόπιστο, και συνεπώς εξετάσετε εκατομμύρια ανθρώπους τυχαία, είναι αναπόφευκτο ότι πολλοί άνθρωποι θα βρεθούν θετικοί κατά λάθος. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση μιας πανδημίας, ενώ στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει τίποτα. Ακόμα και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) αναφέρει τα εξής στην ιστοσελίδα του (15):
"Επειδή όλα τα τεστ θα επιστρέψουν κάποια ψευδώς θετικά και κάποια ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, η ευρεία χρήση των τεστ, όταν δεν ενημερώνονται κατάλληλα από άλλες σχετικές πληροφορίες, όπως το κλινικό ιστορικό ή τα αποτελέσματα διαγνωστικών εξετάσεων, θα μπορούσε να εντοπίσει πάρα πολλά ψευδώς θετικά άτομα".
Πρόκειται λοιπόν για ένα πολύ γνωστό πρόβλημα. Από την άλλη πλευρά, είναι αξιοσημείωτο ότι τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα παίζουν ελάχιστα ρόλο στη δημόσια συζήτηση. Υποτίθεται ότι δεν υπάρχουν. Αυτό βέβαια διευκολύνει τη συλλογή πλασματικών αριθμών των λεγόμενων "μολυσμένων" ατόμων. Κάθε αποτέλεσμα PCR που ερμηνεύεται ως θετικό μπορεί να θεωρηθεί ως πραγματικά θετικό. Ένα καλό παράδειγμα είναι η εργασία που δημοσιεύθηκε από τους Christian Drosten et altera στα μέσα Ιανουαρίου (16). Το τεστ Drosten παρέχει ευαισθησία 95 % και ειδικότητα 100 %. Επομένως, δεν υπάρχουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Φυσικά, είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι τέτοια ερευνητικά αποτελέσματα δεν αντικατοπτρίζουν σε καμία περίπτωση την καθημερινή διαγνωστική πρακτική. Το έγγραφο "Interpreting a covid-19 test result" (17) αναφέρει σχετικά:
"Οι αναφερόμενες ακρίβειες είναι πολύ υψηλότερες για μελέτες in vitro που μετρούν την απόδοση των εκκινητών σε καλλιέργειες κυττάρων του κοροναϊού υπό επακριβώς ελεγχόμενες συνθήκες".
Ορισμένοι Κινέζοι ερευνητές περιέγραψαν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους (18) σχετικά με τα ποσοστά σφάλματος των δοκιμών PCR στις αρχές Μαρτίου 2020 ως εξής:
"Αποτελέσματα: Όταν το ποσοστό μόλυνσης των στενών επαφών και η ευαισθησία και η ειδικότητα των αναφερόμενων αποτελεσμάτων ελήφθησαν ως σημειακές εκτιμήσεις, η θετική προγνωστική αξία του ενεργού ελέγχου ήταν μόνο 19,67%, αντίθετα, το ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων ήταν 80,33% Συμπέρασμα: Στις στενές επαφές των ασθενών με COVID-19, σχεδόν τα μισά ή και περισσότερα από τα "ασυμπτωματικά μολυσμένα άτομα" που αναφέρθηκαν κατά τον ενεργό έλεγχο με τη δοκιμασία νουκλεϊκού οξέος ενδέχεται να είναι ψευδώς θετικά αποτελέσματα".
Εδώ εντοπίστηκε ένα πολύ υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων. Η εργασία αυτή αναφέρθηκε από αρκετούς επικριτές των δοκιμών PCR γύρω στα μέσα Μαρτίου. Το Pub Med, ένας από τους κορυφαίους διαδικτυακούς τόπους δημοσίευσης ιατρικών μελετών, αποφάσισε να αποσύρει την εργασία αυτή. Στην αιτιολογική έκθεση αναφέρει: "Η δημοσίευση της μελέτης δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα:
"Το άρθρο "Πιθανό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων μεταξύ των "ασυμπτωματικών μολυσμένων ατόμων" σε στενή επαφή με ασθενείς με COVID-19" ήταν υπό έντονη συζήτηση μετά την προδημοσίευση. Οι ερωτήσεις των αναγνωστών επικεντρώθηκαν κυρίως στο αποτέλεσμα του άρθρου...........το άρθρο αποφασίστηκε να τεθεί εκτός διαδικτύου από τη συντακτική επιτροπή από τις λίστες πριν από τη δημοσίευση".
Πρόκειται για μια περίπτωση λογοκρισίας αντιδημοφιλών επιστημονικών εργασιών σε μια εποχή, στα μέσα Μαρτίου 2020, που υπήρχε μαζική λογοκρισία παγκοσμίως όσον αφορά την κριτική των δοκιμών, των επιστημονικών βάσεων και των μέτρων.
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΟΥ DARTMOUTH
Το 2006, το ιατρικό κέντρο Dartmouth, ένα μεγάλο νοσοκομείο στο New Hampshire, βίωσε μαζικό πανικό λόγω υποψίας για κοκκύτη. Οι New York Times δημοσίευσαν σχετικό άρθρο ένα χρόνο αργότερα (19). Ο τίτλος και μόνο δείχνει πόσο επίκαιρο είναι. "Η πίστη στο γρήγορο τεστ οδηγεί σε επιδημία που δεν ήταν". Στα μέσα Απριλίου του 2006, ένας γιατρός του νοσοκομείου άρχισε να βήχει έντονα και συνεχώς. Αυτό συνεχίστηκε για δύο εβδομάδες. Ακολούθησε μια εβδομάδα σποραδικού βήχα. Ένας συνάδελφός της, ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες, υποψιάστηκε ότι μπορεί να επρόκειτο για κοκκύτη. Με μια πιο προσεκτική εξέταση, παρατήρησε ότι και κάποιοι άλλοι εργαζόμενοι έβηχαν επίσης. Ο ειδικός έκρουσε τότε τον κώδωνα του κινδύνου, φοβούμενος επιδημία κοκκύτη. Ο πανικός εξαπλώθηκε γρήγορα και γρήγορα διενεργήθηκε PCR σε σχεδόν 1000 υπαλλήλους του νοσοκομείου. Αναφέρθηκε θετικό αποτέλεσμα για 142 υπαλλήλους. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες άνθρωποι έλαβαν προληπτική θεραπεία με αντιβιοτικά και εμβολιάστηκαν. Περίπου 8 μήνες αργότερα, αφού διενεργήθηκε ένας σωστός εργαστηριακός έλεγχος για κοκκύτη, ανακαλύφθηκε ότι το όλο θέμα ήταν ψευδής συναγερμός. Δεν μπορούσε να ανιχνευθεί ούτε ένα κρούσμα κοκκύτη. Τα φυσιολογικά συμπτώματα κρυολογήματος θεωρήθηκαν κοκκύτης λόγω του πανικού και της εξαιρετικά λανθασμένης εξέτασης PCR. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να παραθέσω μερικά αποσπάσματα από το άρθρο, γιατί είναι πολύ διαφωτιστικό.
"Τώρα, καθώς αναπολούν το επεισόδιο, επιδημιολόγοι και ειδικοί σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων λένε ότι το πρόβλημα ήταν ότι εμπιστεύτηκαν υπερβολικά ένα γρήγορο και εξαιρετικά ευαίσθητο μοριακό τεστ που τους οδήγησε σε λάθος δρόμο.
Οι ειδικοί σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων λένε ότι τέτοιου είδους τεστ χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο και μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να πάρουμε μια γρήγορη απάντηση στη διάγνωση ασθενειών όπως ο κοκκύτης, η νόσος των λεγεωναρίων, η γρίπη των πτηνών, η φυματίωση και το SARS και να αποφασίσουμε αν βρίσκεται σε εξέλιξη επιδημία.
Δεν υπάρχουν εθνικά δεδομένα για ψευδοεπιδημίες που προκαλούνται από την υπερβολική εξάρτηση από τέτοιες μοριακές εξετάσεις, δήλωσε η Dr. Trish M. Perl, επιδημιολόγος στο Johns Hopkins και πρώην πρόεδρος της Society of Health Care Epidemiologists of America. Αλλά, είπε, ψευδοεπιδημίες συμβαίνουν συνεχώς. Η περίπτωση του Dartmouth μπορεί να ήταν μία από τις μεγαλύτερες, αλλά δεν αποτελούσε σε καμία περίπτωση εξαίρεση, είπε.
Το περασμένο φθινόπωρο υπήρξε μια παρόμοια τρομάρα για κοκκύτη στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, στην οποία ενεπλάκησαν 36 ενήλικες και 2 παιδιά. Οι οριστικές εξετάσεις, ωστόσο, δεν βρήκαν κοκκύτη.
"Είναι ένα πρόβλημα, ξέρουμε ότι είναι πρόβλημα", δήλωσε ο Dr. Perl. "Η εκτίμησή μου είναι ότι αυτό που συνέβη στο Dartmouth θα γίνει πιο συχνό".
Πολλές από τις νέες μοριακές εξετάσεις είναι γρήγορες αλλά τεχνικά απαιτητικές και κάθε εργαστήριο μπορεί να τις κάνει με τον δικό του τρόπο. Αυτές οι εξετάσεις, που ονομάζονται "σπιτικές παρασκευές", δεν είναι διαθέσιμες στο εμπόριο και δεν υπάρχουν καλές εκτιμήσεις για τα ποσοστά σφάλματός τους. Αλλά η ίδια η ευαισθησία τους καθιστά πιθανά τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα, και όταν εξετάζονται εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι, όπως συνέβη στο Dartmouth, τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα μπορούν να κάνουν να φαίνεται ότι υπάρχει επιδημία.
Ωστόσο, λένε οι επιδημιολόγοι, μία από τις πιο ανησυχητικές πτυχές της ψευδοεπιδημίας είναι ότι όλες οι αποφάσεις φαίνονταν τόσο λογικές εκείνη τη στιγμή.
"Σχεδόν τα πάντα σχετικά με την κλινική εικόνα του κοκκύτη, ιδίως του πρώιμου κοκκύτη, δεν είναι πολύ συγκεκριμένα", δήλωσε ο Dr. Kirkland.
Αυτό ήταν το πρώτο πρόβλημα στην απόφαση για το αν υπήρχε επιδημία στο Dartmouth.
Το δεύτερο ήταν με την PCR, τη γρήγορη εξέταση για τη διάγνωση της νόσου, δήλωσε ο Dr. Kretsinger.
Με τον κοκκύτη, είπε, "υπάρχουν πιθανώς 100 διαφορετικά πρωτόκολλα και μέθοδοι PCR που χρησιμοποιούνται σε όλη τη χώρα" και δεν είναι σαφές πόσο συχνά κάποιο από αυτά είναι ακριβές. "Είχαμε έναν αριθμό επιδημιών όπου πιστεύουμε ότι παρά την παρουσία θετικών αποτελεσμάτων PCR, η ασθένεια δεν ήταν κοκκύτης", πρόσθεσε η Dr. Kretsinger.
"Επειδή είχαμε κρούσματα που πιστεύαμε ότι ήταν κοκκύτης και επειδή είχαμε ευάλωτους ασθενείς στο νοσοκομείο, μειώσαμε το κατώφλι μας", είπε. Οποιοσδήποτε είχε βήχα έκανε τεστ PCR. και το ίδιο έκανε και όποιος είχε ρινική καταρροή και εργαζόταν με ασθενείς υψηλού κινδύνου, όπως τα βρέφη.
....
Η Dr. Cathy A. Petti, ειδική σε θέματα λοιμωδών νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, δήλωσε ότι η ιστορία έχει ένα σαφές μάθημα.
"Το μεγάλο μήνυμα είναι ότι κάθε εργαστήριο είναι ευάλωτο στο να έχει ψευδώς θετικά αποτελέσματα", δήλωσε η Dr. Petti. "Κανένα μεμονωμένο αποτέλεσμα εξέτασης δεν είναι απόλυτο και αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό με ένα αποτέλεσμα εξέτασης που βασίζεται στην PCR""
Δεν μας φαίνονται όλα αυτά τρομερά οικεία; Το ότι το Dartmouth ήταν ένας απλός μαζικός πανικός θα μπορούσε να διαπιστωθεί εκ των υστέρων, επειδή ο κοκκύτης συσχετίζεται με το βακτήριο κοκκύτης και αυτό μπορεί να ανιχνευθεί όχι μόνο με ένα τεστ PCR, αλλά και με μια πολύπλοκη εργαστηριακή διαδικασία σε καθαρή καλλιέργεια. Υπάρχει λοιπόν ένα χρυσό πρότυπο, ένα τεστ που έχει δοκιμαστεί εδώ και δεκαετίες και το οποίο ανιχνεύει αξιόπιστα την παρουσία ενός συσχετιζόμενου βακτηρίου, και το τεστ αυτό αποδείχθηκε στη συνέχεια αρνητικό σε κάθε εξέταση. Μια προσβολή της τάξης του 0 τοις εκατό. Ένα ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων 100% των θετικών αποτελεσμάτων των δοκιμών PCR. Εδώ, τα τεστ PCR είχαν δημιουργήσει μια επιδημία που δεν υπήρχε.
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ≠ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ≠ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
Όταν πρόκειται για τις έννοιες της ευαισθησίας και της εξειδίκευσης, πρέπει πάντα να τις βλέπουμε σε ένα πλαίσιο. Σε πραγματικές κλινικές συνθήκες, χρειάζεστε ένα χρυσό πρότυπο, το οποίο έχει εισαχθεί με μεθόδους που είναι πέραν πάσης αμφιβολίας. Για παράδειγμα, το αν μια γυναίκα είναι έγκυος μπορεί να ανιχνευθεί αξιόπιστα με υπερηχογράφημα από την έκτη περίπου εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Αυτό μπορεί να χρησιμεύσει ως χρυσός κανόνας με βάση τον οποίο μπορούν να αξιολογηθούν άλλα τεστ εγκυμοσύνης. Η ευαισθησία και η ειδικότητα ενός νέου τεστ πρέπει να συγκρίνεται με τέτοιες εξαιρετικά αξιόπιστες διαγνωστικές μεθόδους για να έχουμε μια καλή εικόνα της ποιότητας των νέων τεστ. Όμως δεν υπάρχει κανένα χρυσό πρότυπο για τους υποτιθέμενους ιούς της κορόνας. Δεν υπάρχει τρόπος αξιόπιστης ανίχνευσης των λεγόμενων ιών. Αυτό εγείρει το ερώτημα από πού προέρχονται στην πραγματικότητα οι αριθμοί. Ο Dr. Sanjaya Senanyake ένας Αυστραλός εμπειρογνώμονας σε θέματα μολυσματικών ασθενειών δίνει την ακόλουθη εικόνα σε συνέντευξή του στο ABC TV (20):
Δημοσιογράφος: "Εδώ και πάνω από μια εβδομάδα θέτουμε τις ερωτήσεις σας σε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων. Αυτή την εβδομάδα μαζί μας είναι η εθνική μας ιατρική ρεπόρτερ Sophie Scott και ο Dr. Sanjaya Senanayake ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας. Ο Δρ Senanyake μια ερώτηση που έλαβε η ιστοσελίδα ABC News. Πόσο ακριβείς είναι οι τρέχουσες εξετάσεις;"
Dr. Senanyake: "Αυτό είναι δύσκολο να το γνωρίζουμε Jeremey, διότι δεν υπάρχει κανένα χρυσό πρότυπο για να το συγκρίνουμε πραγματικά. Έτσι, αν είχαμε ένα νέο τεστ για την ανίχνευση [του βακτηρίου] σταφυλόκοκκου στο αίμα, θα είχαμε ήδη καλλιέργειες αίματος, οι οποίες είναι το χρυσό μας πρότυπο που χρησιμοποιούμε εδώ και δεκαετίες, και θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε αυτό το νέο τεστ με αυτό. Αλλά για το COVID-19 δεν έχουμε ένα χρυσό πρότυπο τεστ. Έτσι, το τρέχον τεστ που χρησιμοποιούμε, το τεστ PCR, όπου βάζουμε ένα ταμπόν στο λαιμό και στο πίσω μέρος της μύτης, είναι το χρυσό μας πρότυπο, αλλά προσπαθώντας να δουλέψουμε γύρω από αυτό, πιστεύουμε ότι πιθανότατα εντοπίζει περίπου το 70% των περιπτώσεων".
Ουάου! Το τεστ PCR υποτίθεται ότι είναι το δικό του χρυσό πρότυπο και νομίζει κανείς ότι η ευαισθησία του είναι πόσο; 70 τοις εκατό! Και ακόμη και αυτή η τιμή είναι απλώς βγαλμένη από τον αέρα. Μια καθαρή εκτίμηση χωρίς καμία επιστημονική βάση. Αν αφήσετε την πραγματική διαγνωστική κατάσταση και πάτε σε μια άκρως τεχνητή ερευνητική κατάσταση, η ευαισθησία και κυρίως η ειδικότητα μπορούν να προσδιοριστούν πιο εύκολα, επειδή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε δείγματα που γνωρίζετε με μεγάλη βεβαιότητα τι περιέχουν. Εάν ένας Christian Drosten στην εργασία του που δημοσιεύθηκε στα μέσα Ιανουαρίου αναφέρει ευαισθησία ενενήντα πέντε τοις εκατό και ειδικότητα εκατό τοις εκατό, δηλαδή δεν θέλει να έχει επιτύχει ψευδώς θετικά αποτελέσματα, τότε αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό στο πλαίσιο μιας ερευνητικής κατάστασης. Γνώριζε εκ των προτέρων ποιο δείγμα περιείχε τι και έτσι, δεδομένων των πολλών δυνατοτήτων να εξαπατήσει κανείς τον εαυτό του με αυτοπεποίθηση ή ασυνείδητα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι θεωρεί το τεστ του εξαιρετικά ακριβές. Στη διαγνωστική, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική, και επομένως γίνεται λόγος για την αναλυτική ευαισθησία και την εξειδίκευση της ερευνητικής κατάστασης. Αναφέρεται επίσης ως κλινική ευαισθησία και ειδικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι οι τιμές αυτές δεν προέρχονται από άκρως τεχνητές έρευνες, αλλά προσδιορίστηκαν υπό πραγματικές διαγνωστικές συνθήκες, ενώ η έλλειψη χρυσού προτύπου παίζει σημαντικό ρόλο εδώ.
Ας εξετάσουμε μια επιστημονική εργασία που δημοσιεύθηκε στις 12 Μαΐου 2020 (21) από τρεις Βρετανούς ερευνητές, έναν γιατρό, έναν αναπληρωτή καθηγητή κλινικής επιδημιολογίας και έναν καθηγητή εσωτερικής ιατρικής. Διαβάζουμε:
"Καμία εξέταση δεν δίνει 100% ακριβές αποτέλεσμα- οι εξετάσεις πρέπει να αξιολογούνται για να προσδιορίζεται η ευαισθησία και η ειδικότητά τους, ιδανικά με σύγκριση με ένα "χρυσό πρότυπο". Η έλλειψη ενός τέτοιου ξεκάθαρου "χρυσού προτύπου" για τις εξετάσεις covid-19 καθιστά την αξιολόγηση της ακρίβειας των εξετάσεων πρόκληση".
Πώς προσδιορίζονται οι σωστές παράμετροι στις λεγόμενες δοκιμές COVID-19; Αυτό είναι που λέει:
"Μια συστηματική ανασκόπηση της ακρίβειας των δοκιμών covid-19 ανέφερε ψευδώς αρνητικά ποσοστά μεταξύ 2% και 29% (που αντιστοιχούν σε ευαισθησία 71-98%), με βάση αρνητικές δοκιμές RT-PCR οι οποίες ήταν θετικές κατά την επαναληπτική εξέταση".
Αυτό πρέπει να επαναληφθεί. Η ευαισθησία των δοκιμών καθορίζεται από το κατά πόσον, στην περίπτωση μιας πρώτης δοκιμής που ερμηνεύεται ως αρνητική, μια επόμενη δοκιμή ερμηνεύεται ως θετική. Για τον προσδιορισμό των παραμέτρων χρησιμοποιείται η δοκιμή της οποίας οι παράμετροι είναι άγνωστες. Φυσικά δεν μπορείτε να λύσετε μια εξίσωση εάν έχετε μόνο άγνωστες παραμέτρους. Ως εκ τούτου, θεωρείται απλώς ότι ένα αποτέλεσμα που ερμηνεύεται ως θετικό είναι πρακτικά πέραν πάσης αμφιβολίας. Αυτό αναφέρει το έγγραφο:
"Στην περίπτωση του τεστ RNA για το ρινοφαρυγγικό επίχρισμα για το covid-19, ο θετικός λόγος πιθανότητας είναι περίπου 14, ο οποίος είναι εξαιρετικός. Ένα θετικό αποτέλεσμα της εξέτασης covid-19 θα πρέπει να είναι πολύ πειστικό".
Μια καθησυχαστική δήλωση. Αλλά πώς το αποδεικνύουν οι συγγραφείς; Ως αναφορά για τη δήλωση αυτή παραπέμπουν στην ακόλουθη εργασία: "False-negative results of initial RT-PCR assays for COVID-19: Μια συστηματική ανασκόπηση" (22).
Οι συγγραφείς αυτής της μελέτης απλώς εξέτασαν πέντε υπάρχουσες μελέτες και αναζήτησαν την αναφερόμενη ευαισθησία. Δεν γίνεται καμία αναφορά στην ειδικότητα των δοκιμών PCR. Απλώς αναφέρεται περιστασιακά:
"Οι περιπτώσεις με αρνητικά αποτελέσματα RT-PCR κατά την αρχική εξέταση και που βρέθηκαν θετικές σε μια επόμενη εξέταση θεωρούνται συνήθως περιπτώσεις με αρχική ψευδώς αρνητική διάγνωση".
Και σε άλλα σημεία λέει για τα θετικά αποτελέσματα:
"Καμία μελέτη δεν ανέφερε κριτήρια για τη θετικότητα".
Οι συγγραφείς δεν χάνουν ούτε μια λέξη για την ειδικότητα σε όλο το άρθρο. Η συγκεκριμένη εργασία υποστηρίζει τις δηλώσεις ενός θετικού ερμηνευμένου αποτελέσματος είναι εξαιρετικά ισχυρή. Επομένως, καθόλου. Απλώς πιστεύεται ότι η ειδικότητα είναι πολύ υψηλή. Μέχρι την παράλογη εκτίμηση του Christian Drosten, το τεστ του δεν δίνει ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Στην πράξη, λοιπόν, η ευαισθησία προσδιορίζεται με την εξέταση του ίδιου δείγματος πολλές φορές. Εάν μια εξέταση έχει πρώτα ένα αρνητικό αποτέλεσμα και στη συνέχεια ένα θετικό αποτέλεσμα, θεωρείται απλώς ότι το θετικό αποτέλεσμα είναι σωστό και το αρνητικό πρέπει να είναι ψευδές. Έτσι, υποφέρει η ευαισθησία, η οποία σχετίζεται με το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Εκατό τοις εκατό εξειδίκευση επιτυγχάνεται με την απλή παραδοχή ότι εάν υπάρχουν αντιφατικά αποτελέσματα, η εξέταση που ερμηνεύεται ως θετική είναι σωστή. Αυτό είναι πραγματικά τρομακτικά κακή επιστημονική πρακτική. Δεν υποτίθεται μόνο ότι μια άγνωστη ποσότητα είναι γνωστή, αλλά και ότι η ποσότητα αυτή είναι πράγματι 100 τοις εκατό. Ότι δεν υπάρχουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Αυτό είναι τελείως αδικαιολόγητο ενόψει της τεράστιας επιρρέπειας σε σφάλματα των δοκιμών PCR. Όλα αυτά βασίζονται στην πίστη και μόνο.
Φαίνεται ότι τόσο η κλινική ευαισθησία όσο και η ειδικότητα είναι άγνωστες για όλες τις εφαρμοζόμενες δοκιμές PCR κορώνα. Καθώς δεν υπάρχει κανένα χρυσό πρότυπο με το οποίο να μπορούν να μετρηθούν αυτές οι δοκιμές. Με την υστερία να υποχωρεί σιγά-σιγά στα μέσα Οκτωβρίου και περισσότερους ανθρώπους να έρχονται στα συγκαλά τους, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αναδύονται κριτικές εργασίες. Στις 28 Σεπτεμβρίου 2020, τρεις ερευνητές ανέφεραν (23) τα ακόλουθα ψευδώς θετικά ποσοστά.
"Σε αντίθεση με την πρακτική κατά τη διάρκεια προηγούμενων επιδημιών, με το COVID-19 οι υγειονομικές αρχές αντιμετώπισαν ένα μόνο θετικό αποτέλεσμα από μια εξέταση με βάση την PCR ως επιβεβαίωση της μόλυνσης, ανεξάρτητα από τα σημεία, τα συμπτώματα και την έκθεση. Αυτό βασίζεται στην ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα θετικά αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων είναι εξαιρετικά αξιόπιστα. Ωστόσο, τα στοιχεία από εξωτερικές αξιολογήσεις ποιότητας και δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο υποδεικνύουν ένα αρκετά υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων που καθιστά τα θετικά αποτελέσματα εξαιρετικά αναξιόπιστα σε ένα ευρύ φάσμα σεναρίων".
"Οι υψηλές ειδικότητες (συνήθως 100%) που αναφέρονται στις δοκιμές με βάση την PCR για τη λοίμωξη από SARS-CoV-2 δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματική χρήση αυτών των δοκιμών, όπου η μόλυνση και το ανθρώπινο λάθος παράγουν σημαντικά ποσοστά ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων."
"Η ευρέως διαδεδομένη έλλειψη επίγνωσης των ποσοστών ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων στον πραγματικό κόσμο επηρεάζει μια σειρά κλινικών αποφάσεων, αποφάσεων διαχείρισης περιστατικών και πολιτικών υγείας. Ομοίως, οι οδηγίες των υγειονομικών αρχών σχετικά με την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των δοκιμών είναι συχνά λανθασμένες".
Και εν τω μεταξύ, μερικοί ειδικοί κάνουν επιτέλους τη φωνή τους να ακουστεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Για παράδειγμα, ο Dr. Mike Yeadon, πρώην κορυφαίος επιστημονικός σύμβουλος και αντιπρόεδρος της φαρμακευτικής εταιρείας pfizer, έκανε μια δήλωση στα μέσα Σεπτεμβρίου:
Julia Hartley-Brewer: Χθες είδαμε 3991 θετικά κρούσματα για τον ιό Corona. Πρόκειται για αύξηση 50% μέσα σε μια εβδομάδα. Μπορείτε να καταλάβετε γιατί τεράστια ποσά ανθρώπων ανησυχούν απίστευτα που βλέπουμε αυτή την αύξηση των κρουσμάτων. Θα έπρεπε να ανησυχούμε;
Dr. Mike Yeadon : Ευχαριστώ που με καλέσατε ξανά, Julia. Φυσικά, λοιπόν, σίγουρα δεν θέλω να απορρίψω την πιθανότητα ότι αυτοί οι αριθμοί είναι πραγματικοί και ότι οι άνθρωποι θα αρρωστήσουν και ενδεχομένως θα μεταφερθούν στο νοσοκομείο ή ακόμη και θα πεθάνουν. Όμως, τα μέχρι σήμερα στοιχεία υποδηλώνουν, νομίζω, ότι όλα ή σημαντικό μέρος αυτών των θετικών αποτελεσμάτων μπορεί να οφείλονται σε αυτό που ονομάζεται ψευδώς θετικό τεστ. Τώρα, οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι οι εξετάσεις PCR είναι πολύ ευαίσθητες και όλες οι εξετάσεις έχουν την τάση να εμφανίζουν ένα συγκεκριμένο ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων. Αυτό που είναι πραγματικά απογοητευτικό Julia, και ο ακροατής σας θα πρέπει να το γνωρίζει αυτό, είναι ότι η κυβέρνηση είτε δεν γνωρίζει ποιο είναι το ψευδώς θετικό ποσοστό, ή αν το γνωρίζει, δεν το δηλώνει και συνεχίζει με τις υποθέσεις ότι είναι μηδενικό. Και σίγουρα δεν είναι μηδέν. Ο καθηγητής Carl Heneghan (Διευθυντής του Κέντρου Ιατρικής βασισμένης σε αποδείξεις στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) έκανε έναν υπολογισμό και έδειξε ότι αν το ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων είναι μόλις 0,1%, τότε περισσότερες από τις μισές θετικές εξετάσεις είναι στην πραγματικότητα ψευδείς ή ψεύτικες. Και νομίζω ότι το ψευδώς θετικό ποσοστό είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερο, ενδεχομένως 1%. Και αν αυτό είναι αλήθεια, τα περισσότερα ή όλα τα θετικά αποτελέσματα είναι στην πραγματικότητα ψευδή και δεν είναι μολυσματικά ή άρρωστα.
Αρχική συνέντευξη με τον Dr. Mike Yeadon
Αν και γενικά θεωρείται ότι οι εξετάσεις PCR είναι 100% ειδικές, αυτό σίγουρα δεν ισχύει, όπως έχουμε δει. Η κλινική ειδικότητα της εξέτασης είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη, αλλά υπάρχουν κάποιες ενδείξεις. Για παράδειγμα, μια γερμανική μελέτη τον Απρίλιο του 2020 (24), στην οποία δείγματα που σίγουρα δεν περιείχαν το αναζητούμενο RNA στάλθηκαν σε συνολικά 463 εργαστήρια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι συνολικά 1,9% των αναφερόμενων αποτελεσμάτων της εξέτασης ήταν ψευδώς θετικά. Τώρα ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στο τι μπορεί να σημαίνει αυτό σε αριθμούς.
Δεδομένου ότι πρόκειται για την ειδικότητα και όχι για την ευαισθησία, απλά θέτουμε την ευαισθησία στο 100 τοις εκατό. Για την ειδικότητα επιλέγουμε 98,1 τοις εκατό, όπως προτείνουν οι γερμανικές μελέτες. Αν τώρα επιλέξουμε ένα ποσοστό διαλογής 0 τοις εκατό, δηλαδή την πλήρη απουσία οποιασδήποτε πραγματικής νέας νόσου, ακόμη και της ίδιας της αλληλουχίας RNA, και εισάγουμε τον αριθμό των εξετάσεων που θα πραγματοποιηθούν στη Γερμανία στα μέσα Οκτωβρίου 2020, δηλαδή 18 εκατομμύρια, τότε θεωρητικά μπορούμε να περιμένουμε 342.000 ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τον Γερμανικό Οργανισμό Ελέγχου Επιδημιών RKI υπήρχαν 330.000 κρούσματα στη Γερμανία στα μέσα Οκτωβρίου, οπότε αυτό που λένε τώρα ο Dr. Yeadon και άλλοι μπορεί κάλλιστα να είναι αλήθεια. Η πλειοψηφία, αν όχι όλα τα θετικά αποτελέσματα των τεστ PCR θα μπορούσαν να είναι ψευδώς θετικά.
Μια μικρή ή και ανύπαρκτη μόλυνση, σε συνδυασμό με πολλές δοκιμές που διενεργούνται, οδηγεί αναπόφευκτα σε μεγάλο αριθμό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων και μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση επιδημίας ή πανδημίας. Βρίσκουμε, λοιπόν, στις εξετάσεις PCR την κύρια αιτία του έπους της κορόνας. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επιρρεπή σε σφάλματα εξέταση που παράγει πολλά ψευδώς θετικά αποτελέσματα ακόμη και σε περίπτωση πλήρους απουσίας νέας νόσου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η κρίση πήρε πραγματικά διαστάσεις αφού ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ ενημέρωσε όλες τις κυβερνήσεις του κόσμου σε συνέντευξη Τύπου στις 16 Μαρτίου 2020 (25):
"Έχουμε ένα απλό μήνυμα για όλες τις χώρες: τεστ, τεστ, τεστ".
Αυτό θα πρέπει να γίνει το μάντρα των επόμενων μηνών. Δοκιμή, δοκιμή, δοκιμή ήταν το δόγμα σε αυτή την πανδημία, με το σκεπτικό ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να καθοριστεί πόσο έντονα θα εξαπλωνόταν ο ιός. Το αντίθετο! Μάλλον η εξάπλωση των υποτιθέμενων μολυσμένων ένας προς έναν συνοδεύεται από την εξάπλωση των δοκιμών.
Ο Dr. David Rasnick, ένας Αμερικανός βιοχημικός, δήλωσε:
"Πρέπει να έχεις μια τεράστια ποσότητα οποιουδήποτε οργανισμού για να προκαλέσεις συμπτώματα. Τεράστιες ποσότητες. Δεν ξεκινάς με εξετάσεις: ξεκινάς με την ακρόαση των πνευμόνων. Είμαι επιφυλακτικός ως προς το ότι ένα τεστ PCR είναι ποτέ αληθινό. Είναι ένα σπουδαίο εργαλείο επιστημονικής έρευνας. Είναι ένα απαίσιο εργαλείο για την κλινική ιατρική. Το 30% των μολυσμένων κυττάρων σας, έχουν σκοτωθεί πριν εμφανίσετε συμπτώματα. Μέχρι τη στιγμή που εμφανίζετε συμπτώματα [...] τα νεκρά κύτταρα δημιουργούν τα συμπτώματα".
Ερωτηθείς αν πρέπει κανείς να κάνει εξετάσεις στον εαυτό του, ο Dr. David Rasnick απάντησε:
"Μην το κάνετε. Λέω, όταν με ρωτάνε οι άνθρωποι. Κανένας υγιής άνθρωπος δεν πρέπει να κάνει εξετάσεις. Δεν σημαίνει τίποτα, αλλά μπορεί να καταστρέψει τη ζωή σας, να σας κάνει απολύτως δυστυχισμένους".
ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε τον αριθμό των εξετάσεων που πραγματοποιήθηκαν, τον αριθμό των θετικών αποτελεσμάτων και τον αριθμό των θανάτων με θετικές εξετάσεις για τη Γερμανία. Επί του παρόντος, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η κυβέρνηση υποδαυλίζουν τους φόβους για το λεγόμενο δεύτερο κύμα. Για το σκοπό αυτό παρουσιάζονται οι αυξανόμενοι λεγόμενοι αριθμοί μολύνσεων, άρα τα θετικά ή ψευδώς θετικά αποτελέσματα των εξετάσεων. Όπως βλέπουμε, από τις αρχές Αυγούστου ο αριθμός των εξετάσεων που πραγματοποιούνται καθημερινά έχει αυξηθεί σημαντικά. Επομένως, μετά από όλα όσα εξετάσαμε, δεν αποτελεί καθόλου έκπληξη το γεγονός ότι οι υποτιθέμενοι αριθμοί μόλυνσης αυξάνονται. Περισσότερες δοκιμές περισσότερα ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
Σε αυτό το παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε πιο καθαρά τον αθροιστικό αριθμό των θετικών αποτελεσμάτων των εξετάσεων, που συνήθως αναφέρονται ως μολυσμένοι. Μπορείτε να δείτε πώς οι αριθμοί μειώνονται μετά την αρχική μαζική υστερία, αλλά στη συνέχεια αυξάνονται ραγδαία στις αρχές Αυγούστου με το δεύτερο κύμα εξετάσεων. Δεν αποτελεί επίσης έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότερα κρούσματα κρυολογήματος στις αρχές του φθινοπώρου. Αυτό συμβαίνει κάθε χρόνο.
Σε περίπτωση κρυολογήματος, νεκρό κυτταρικό υλικό αποβάλλεται από τους πνεύμονες και το λαιμό από το στόμα και τη μύτη. Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα σε αυτό το άρθρο, η πιθανότητα να θεωρηθεί μια εξέταση θετική ποικίλλει ανάλογα με το πού συλλέγεται το δείγμα. Η πιθανότητα είναι πολύ αυξημένη για βλέννα από το λαιμό ή τους πνεύμονες. Εάν αυτή η βλέννα βρίσκεται στη μύτη και το στόμα λόγω κρυολογήματος, θα βρείτε πολύ περισσότερα θραύσματα κυττάρων που περιέχουν τεράστιες ποσότητες όλων των ειδών RNA και επομένως μπορούν να καταστήσουν τις εξετάσεις PCR θετικές. Αν είναι αλήθεια ότι οι εξετάσεις δεν παρουσιάζουν καμία συσχέτιση με τις πραγματικές ασθένειες, τότε αυτό θα πρέπει να φαίνεται και από τις πραγματικές ασθένειες και τα ποσοστά θανάτου.
Στο ακόλουθο γράφημα, εξετάζουμε πρώτα τα στοιχεία θανάτων για τη Γερμανία, όπως αυτά μπορούν να προβληθούν στο EuroMomo. Γίνεται σαφές ότι δεν υπήρξε υπερβολική θνησιμότητα στη Γερμανία φέτος (2020).
Και τα στοιχεία για τις ασθένειες; Ας ρίξουμε μια ματιά στα στοιχεία από το Ινστιτούτο Robert Koch (RKI) σχετικά με τις οξείες αναπνευστικές νόσους, στις οποίες περιλαμβάνεται και η υποτιθέμενη πνευμονία COVID-19.
Αναγνωρίζουμε ότι ο αριθμός των πραγματικών αναπνευστικών ασθενειών είναι σήμερα πολύ χαμηλότερος από ό,τι τα τελευταία τρία χρόνια. Αυτό επιβεβαιώνει ότι τα αποτελέσματα της PCR, τα οποία αξιολογήθηκαν ως θετικά, δεν έχουν καμία σχέση με πραγματικά περιστατικά νόσου. Αυτό καθιστά για άλλη μια φορά σαφές ότι τα αποτελέσματα είναι πιθανότατα ψευδώς θετικά.
Αν εξετάσουμε (βλ. γράφημα παρακάτω) τις σοβαρές οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις, ή εν συντομία " Sari", τα τελευταία χρόνια, θα δούμε ότι το 2020 ήταν μια πολύ ήπια χρονιά για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Πού είναι τα επιπλέον 330.000 κρούσματα που αναμένεται να εμφανιστούν ως αποτέλεσμα της υποτιθέμενης πανδημίας που έχουν βρεθεί θετικά; Γίνεται φανερό ότι ο αριθμός των λεγόμενων μολυσμένων κρουσμάτων δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Δεν έχει καμία σχέση με τις πραγματικές λοιμώξεις, διότι το 2020 αυτές θα είναι πιο σπάνιες από ό,τι ήταν εδώ και πολύ καιρό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Σύμφωνα με τους κατασκευαστές των εξαρτημάτων, η πραγματική διαδικασία PCR, αυτή η τεχνική παραγωγής, δεν είναι επομένως κατάλληλη για ιατρικές διαγνωστικές διαδικασίες. Ακόμη και ο εφευρέτης της PCR, ο βιοχημικός Karry Mullis, ο οποίος έλαβε το Νόμπελ Χημείας και όχι το Νόμπελ Ιατρικής το 1993, αρνήθηκε επανειλημμένα να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο αυτή στην ιατρική διάγνωση. Ειδικότερα, τον απασχολούσε η χρήση της μεθόδου του στις εξετάσεις για τον ιό HIV, η οποία αποτελούσε ιδιαίτερο θέμα τη δεκαετία του 1990. Ας ακούσουμε (27) τι είχε να πει τότε ο Mullis για τις δοκιμές PCR:
Ερώτηση κοινού: "Πώς έκαναν κακή χρήση της PCR για να εκτιμήσουν όλα τα υποτιθέμενα ελεύθερα ιικά RNA που μπορεί να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν".
Karry Mullis: "Νομίζω ότι η κακή χρήση της PCR δεν είναι ήσυχη... Δεν νομίζω ότι μπορείτε να κάνετε κατάχρηση της PCR. Τα αποτελέσματα, η ερμηνεία, βλέπε... Αν μπορούν να βρουν αυτόν τον ιό σε σένα καθόλου, και η PCR αν την κάνεις καλά, μπορείς να βρεις σχεδόν οτιδήποτε σε οποιονδήποτε που αρχίζει να σε κάνει άκυρο. Κατά ένα είδος βουδιστικής αντίληψης, ότι τα πάντα περιέχονται σε όλα τα άλλα. Σωστά; Θέλω να πω, αν μπορείτε να ενισχύσετε ένα μόνο μόριο σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορείτε πραγματικά να το μετρήσετε, κάτι που μπορεί να κάνει η PCR, τότε υπάρχουν πολύ λίγα μόρια που δεν έχετε. Τουλάχιστον ένα μόνο από αυτά στο σώμα σας. Εντάξει; Επομένως, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κατάχρηση μόνο και μόνο για να ισχυριστεί κανείς ότι έχει νόημα".
Πλήρης συζήτηση στο βήμα με την Karry Mullis
Στο ερώτημα αν η καθαρή PCR παρέχει εκτιμήσεις:
Karry Mullis: "Δεν πρόκειται για εκτίμηση είναι πραγματικά ένα ποσοτικό πράγμα. Σας λέει κάτι για τη φύση και για το τι υπάρχει, αλλά σας επιτρέπει να πάρετε μια πολύ μικρή ποσότητα από οτιδήποτε και να το κάνετε μετρήσιμο και στη συνέχεια να μιλάτε γι' αυτό σε συσκέψεις και με το προσωπικό σαν να είναι σημαντικό. Αυτό δεν είναι κατάχρηση, αυτό είναι ένα είδος παρερμηνείας".
Για να διαπιστωθεί ότι ένας λεγόμενος ιός βρίσκεται μόνο σε ένα μικροσκοπικό κλάσμα των κυττάρων:
Karry Mullis: "Η μέτρηση δεν είναι καθόλου ακριβής. Δεν είναι τόσο καλή όσο μετράω πράγματα όπως τα μήλα. Ένα μήλο είναι ένα μήλο. Μπορείς να πάρεις κάτι....Αν πάρεις αρκετά πράγματα που μοιάζουν με ένα είδος μήλου και τα κολλήσεις όλα μαζί, μπορεί να νομίζεις ότι είναι μήλο. Αλλά... και ο HIV είναι έτσι. Όλα βασίζονται σε πράγματα που είναι αόρατα και τα αποτελέσματα συνάγονται. Η PCR διαχωρίζεται από αυτό. Είναι απλώς μια διαδικασία που χρησιμοποιείται για να φτιάξεις πολλά πράγματα από κάτι. Δεν σου λέει ότι είσαι άρρωστος και δεν σου λέει ότι αυτό που κατέληξες να έχεις, πραγματικά θα σε έβλαπτε".
Η καθαρή PCR είναι απλώς μια πολύ επιρρεπής σε σφάλματα τεχνική αντιγραφής του DNA, η οποία, όπως ακούσαμε, μπορεί να ανιχνεύσει τα πάντα σε οποιονδήποτε. Ο Mullis ήταν πάντα επιφυλακτικός όσον αφορά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων. Αμφέβαλλε ότι οποιαδήποτε ιδιαίτερα ενισχυμένη γονιδιακή αλληλουχία είχε οποιαδήποτε σημασία για την υγεία ενός ατόμου, γι' αυτό και απέρριπτε τις διαγνωστικές εξετάσεις PCR. Είχε δηλώσει στους New York Times το 1998:
"Οι επιστήμονες κάνουν μεγάλη ζημιά στον κόσμο στο όνομα της βοήθειας. Δεν με πειράζει να επιτεθώ στην ίδια μου την αδελφότητα, γιατί ντρέπομαι γι' αυτήν", λέει ο Dr. Mullis.
Οι επιστήμονες έχουν φέρει τον κόσμο στα πρόθυρα της κατάρρευσης με την τυφλή πίστη τους σε ένα ανίκανο και ανούσιο τεστ. Έχουν βλάψει εκατομμύρια και εκατομμύρια ζωές, έχουν καταστρέψει υπάρξεις. Είναι καιρός για το ιατρικό επάγγελμα, τους συλλόγους και τις κοινωνίες να ορθώσουν το ανάστημά τους και να πάρουν τα ρόπαλα για την καθαρά κλινική διάγνωση και κατά κάθε μορφής αδιάκριτων μαζικών εξετάσεων με τεστ που δεν δίνουν παρά παρερμηνευμένα αποτελέσματα. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Αυστριακός Ιατρικός Σύλλογος (28) έκανε ένα προσεκτικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, όταν εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση:
"Όσο περισσότερο δοκιμάζω, τόσο περισσότερο θα παράγω θετικά αποτελέσματα εξετάσεων. Και τόσο λιγότερο σημαντικά είναι αυτά, και πρέπει απλώς να δείτε ποιοι από αυτούς πραγματικά αρρωσταίνουν και ποιοι καταλήγουν στην εντατική, και αυτός ο αριθμός δεν αυξάνεται σχεδόν αναλογικά με τον αριθμό των εξετάσεων που γίνονται. Επιπλέον, αυτός ο τεράστιος αριθμός εξετάσεων είναι εφικτός μόνο εάν δημιουργούνται ιδρύματα ειδικά για να το κάνουν αυτό, τα οποία δεν δημιουργούνται σύμφωνα με τους αναγνωρισμένους κανόνες της ιατρικής και τις απαραίτητες κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά την ποιότητα". [...] "Οι εξετάσεις χωρίς επακόλουθη διάγνωση από γιατρό δεν είναι πραγματικά κατάλληλες για να είναι κανείς σίγουρος για τη νόσο COVID-19". [...] "Εάν δεν γνωρίζετε αν το άτομο είναι ασυμπτωματικό ή αν έχει κρυολόγημα, πονόλαιμο, πυρετό ή πνευμονία, τότε αυτό το αποτέλεσμα έχει περιορισμένη αξία".
Έτσι πρέπει να συνεχιστεί. Είναι καιρός όλοι οι γιατροί, οι επιστήμονες και οι ιατρικοί σύλλογοι παγκοσμίως να ξυπνήσουν από τον λήθαργο τους και να πάρουν ξεκάθαρη θέση κατά των μαζικών δοκιμών και να βάλουν τέλος σε αυτή την τρέλα. Και όσον αφορά το συμπέρασμα σχετικά με τα τεστ PCR, αυτό δεν θα έπρεπε να προέρχεται από εμένα, αλλά από τον καθηγητή Dr. Stephen Bustin.
Λόγω της παντελούς έλλειψης αυστηρών κατευθυντήριων γραμμών για την εκτέλεση των δοκιμών PCR, προσπάθησε να εισαγάγει τέτοιες κατευθυντήριες γραμμές (29) με τον όρο MIQE (Minimum Information for Publication of Quantitative Real-Time PCR Experiments) το 2009 και επέμεινε στην αυστηρή τήρησή τους. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 2017, διαπίστωσε με απογοήτευση ότι το MIQE δεν εφαρμοζόταν:
"Οι κακώς εκτελεσμένες και ανεπαρκώς αναφερόμενες μέθοδοι μοριακών μετρήσεων συγκαταλέγονται στις αιτίες που υποκρύπτουν την έλλειψη αναπαραγωγιμότητας σε μεγάλο μέρος της βιοϊατρικής έρευνας. Παρόλο που πολλά περιοδικά με υψηλό συντελεστή απήχησης έχουν αναγνωρίσει την αποτυχία τους στο παρελθόν να ελέγχουν επαρκώς την τεχνική ορθότητα των χειρογράφων, υπάρχει μια αινιγματική απροθυμία να εφαρμόσουν βασικά διορθωτικά μέτρα. Η ποσοτική PCR αντίστροφης μεταγραφής σε πραγματικό χρόνο (RT-qPCR) είναι ίσως η πιο απλή τεχνική μέτρησης που υπάρχει για τον ποσοτικό προσδιορισμό του RNA και χρησιμοποιείται ευρέως σε ερευνητικές, διαγνωστικές, εγκληματολογικές και βιοτεχνολογικές εφαρμογές. Παρά τον αντίκτυπο των κατευθυντήριων γραμμών για τις ελάχιστες πληροφορίες για τη δημοσίευση πειραμάτων ποσοτικής PCR (MIQE), οι οποίες αποσκοπούν στη βελτίωση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας της αναφοράς των δεδομένων RT-qPCR, αποδεικνύουμε ότι τα στοιχειώδη σφάλματα πρωτοκόλλου, η ακατάλληλη ανάλυση δεδομένων και η ανεπαρκής αναφορά εξακολουθούν να είναι διαδεδομένα και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η πλειονότητα των δημοσιευμένων δεδομένων RT-qPCR είναι πιθανό να αντιπροσωπεύουν τεχνικό θόρυβο".
Το γεγονός ότι ο κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον κόσμο στον τομέα της qPCR, ο οποίος πιστεύει ότι η πλειονότητα των δεδομένων PCR από την έρευνα, όπου η εργασία είναι πολύ πιο ευσυνείδητη από ό,τι στις τρέχουσες ταχείες δοκιμές, δεν είναι τίποτα περισσότερο από βιασύνη, καταστρέφει ολόκληρη την πρακτική της PCR ως διαγνωστικής διαδικασίας και αφαιρεί την τελευταία εναπομείνασα εμπιστοσύνη που θα μπορούσε κανείς να έχει στην αξιοπιστία αυτών των δοκιμών. Είναι άχρηστες και άκρως επικίνδυνες ως μαζικές εξετάσεις. Ή όπως δήλωσε πρόσφατα η επιδημιολόγος καθηγήτρια Dr. Ulrike Kämmerer σε συνέντευξή της (30) στον δικηγόρο Dr. Reiner Fuellmich στη γερμανική επιτροπή Corona:
Dr. Fuellmich: "Αν δεν το έχω παρεξηγήσει τελείως, είναι ότι όλες οι θετικές εξετάσεις, στην πραγματικότητα, δεν λένε τίποτα για το αν αυτοί οι αρνητικοί άνθρωποι που εξετάστηκαν είναι πράγματι μολυσμένοι ή άρρωστοι".
Dr. Kämmerer: "Αυτό είναι σωστό. [...] Πρόκειται απλώς για ένα πρόβλημα όπου θέτετε το λεγόμενο cut-off. Αυτό συνήθως δεν ορίζεται στα έργα. Αυτή η τιμή qCT, όπως λένε, πρέπει να καθοριστεί. Ποτέ δεν θα ανακοινωθεί με ποια PCR και υπό ποιες συνθήκες θα ληφθούν αυτά τα θετικά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου, δεν είναι απολύτως δυνατό να αξιολογηθεί αυτό που εξάγεται. Είναι σαν να διαβάζεις κατακάθια καφέδων".
Υπάρχουν μόνο δύο λόγοι για τους οποίους εμπειρογνώμονες όπως ο Christian Drosten, οι οποίοι θα έπρεπε αναμφίβολα να γνωρίζουν για την επιρρέπεια σε σφάλματα και την αναξιοπιστία του συστήματος, δεν αντιμετωπίζουν με σαφήνεια αυτό το ζήτημα. Είτε δεν το γνωρίζουν πραγματικά, οπότε θα ήταν επικίνδυνα ανίκανοι, είτε το γνωρίζουν αλλά το αποκρύπτουν. Τότε θα ήταν εγκληματικά ανεύθυνοι. Τελικά, ο κόσμος, καθοδηγούμενος από μερικούς πανικόβλητους μοριακούς βιολόγους και ιολόγους, έχει αφεθεί να απαχθεί από μια τεχνολογία που, ακόμη και μετά από 35 χρόνια, δεν τον ελέγχει, ίσως ακόμη και να μην τον κατανοεί πραγματικά. Χρειάζεται επειγόντως μια δημόσια αναθεώρηση και οι δοκιμές πρέπει να σταματήσουν αμέσως. Αυτοί οι πίνακες οργάνων των κρατικών υπηρεσιών υγείας, οι οποίοι παραθέτουν με γραφικό και εντυπωσιακό τρόπο τα υποτιθέμενα κρούσματα του COVID-19 ανά πολιτεία, αποτελούν έκφραση ενός απατηλού κόσμου χωρίς καμία πραγματική παγκόσμια σημασία για την υγεία των ανθρώπων. Είναι μόνο κενοί αριθμοί που έχουν μπερδευτεί με βάση λανθασμένες μαζικές εξετάσεις. Μόνο οι στατιστικές που βασίζονται σε πραγματικούς αριθμούς θανάτων και στις εκτιμήσεις των οικογενειακών γιατρών αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση. Πρέπει να επιστρέψουμε στην κλινική διάγνωση των ατόμων που πάσχουν πραγματικά από πνευμονία, που είναι ο ίδιος αριθμός με αυτόν που ήταν τα τελευταία δεκάδες χρόνια. Ας θυμηθούμε το άρθρο των New York Times (31) σχετικά με το Darthmouth. "Η εμπιστοσύνη στο γρήγορο τεστ Corona οδηγεί σε επιδημία που δεν ήταν".
Αναφορές και Σημειώσεις:
(1) Performance evaluation of thermal cyclers for PCR in a rapid cycling condition
(2) Individual EUAs for Molecular Diagnostic Tests for SARS-CoV-2
(3) Thermo Fisher website search result for Thermocycler. Scroll down to bottom to see the note
(4) PfuTurbo Cx HotStart DNA Polymerase
(5) Titanium Taq SP—high-yield DNA polymerase for laboratory testing (GPR-registered)
(6) Detection of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) by real-time RT-PCR
(7) SuperScript™ III One-Step RT-PCR System with Platinum™ Taq DNA Polymerase
(8) TaqMan™ Fast Virus 1-Step Master Mix
(9) Detection of SARS-CoV-2 in Different Types of Clinical Specimens
(10) Which RNA Isolation Kit is Right for Your qRT-PCR Experiment?
(11) Epidemiologic Features and Clinical Course of Patients Infected With SARS-CoV-2 in Singapore
(12) PCR Cycling Parameters–Six Key Considerations for Success
(13) The Infectious Myth - Stephen Bustin on Challenges with RT-PCR
(14) PCR Calculator
(15) EUA Authorized Serology Test Performance
(16) Detection of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) by real-time RT-PCR
(17) Interpreting a covid-19 test result
(18) Potential false-positive rate among the 'asymptomatic infected individuals' in close contacts of COVID-19 patients
(19) Faith in Quick Test leads to Epidemic That Wasn't
(20) ABC TV interview Australian infectious disease specialist Sanjaya
(21) see 17
(22) False-negative results of initial RT-PCR assays for COVID-19: A systematic review
(23) Diagnosing COVID-19 infection: the danger of over-reliance on positive test results
(24) Report on Extra External Quality Assessment Scheme Group No. 340 Virus Genome Detection – SARS-CoV-2
(25) WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 16 March 2020
(26) see 9
(27) Kary Mullis, inventor of the PCR, talks about the HIV-AIDS connection
(28) Österreichische Ärztekammer - „Schluss mit Corona Panik“ (Austrian Medical Association - "Stop Corona Panic")
(29) The MIQE guidelines: minimum information for publication of quantitative real-time PCR experiments
(30) Stiftung Corona-Ausschuss 4: Prof. Dr. Ulrike Kämmerer und Dr. Wolfgang Wodarg (Foundation Corona Committee 4: Prof. Dr. Ulrike Kämmerer and Dr. Wolfgang Wodarg)
(31) see 19
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο και θα θέλατε να βοηθήσετε να στηρίξετε το συνεχές έργο μου, ο παρακάτω σύνδεσμος είναι μια επιλογή.
Παρακαλώ βοηθήστε να στηρίξετε το έργο μου. 🙏
---Δικτυογραφία:
PCR - A critical examination (1)
https://telegra.ph/PCR---A-critical-examination-11-29
PCR - A critical examination (2)
https://telegra.ph/PCR---A-critical-examination-12-01