Πολιτική Άνοια
Οι Αμερικανοί έχουν γίνει απογοητευμένοι βασιλικοί, που αποζητούν έναν ηγέτη για να τον ειδωλοποιήσουν ή να τον περιφρονήσουν
Σας ευχαριστώ θερμά για το ενδιαφέρον σας και την αναδημοσίευση των άρθρων μου. Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα αν, κατά την κοινοποίηση, σ̲υ̲μ̲π̲ε̲ρ̲ι̲λ̲α̲μ̲β̲ά̲ν̲α̲τ̲ε̲ ̲κ̲α̲ι̲ ̲τ̲ο̲ν̲ ̲σ̲ύ̲ν̲δ̲ε̲σ̲μ̲ο̲ ̲(̲l̲i̲n̲k̲)̲ ̲τ̲ο̲υ̲ ̲ά̲ρ̲θ̲ρ̲ο̲υ̲ ̲μ̲ο̲υ̲. Αυτό όχι μόνο αναγνωρίζει την πηγή, αλλά επιτρέπει και σε άλλους να ανακαλύψουν περισσότερο περιεχόμενο. Η υποστήριξή σας είναι πολύτιμη για τη συνέχιση της δουλειάς μου.
Απόδοση στα ελληνικά: Απολλόδωρος - A Lily Βit | 5 Φεβρουαρίου 2025
Μπορείτε να κάνετε εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενες δωρεές μέσω του Ko-Fi:
Το άρθρο αυτό απευθύνεται στους Αμερικανούς αλλά μπορεί να αντικατασταθεί η Αμερική με οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό Έθνος. Η άνοδος της πολιτικής ειδωλολατρίας στις δυτικές κοινωνίες έχει αντικαταστήσει τη λογική συζήτηση με την τυφλή αφοσίωση σε “χαρισματικούς ηγέτες” με ορατό ορίζοντα, πλέον, την κατάρρευση των δυτικών εθνών κάτω από το βάρος του ίδιου τους του παραλογισμού και των ψυχεδελικών εμμονικών παραισθήσεων τους.
Την περασμένη εβδομάδα, η συντηρητική χορωδία του Χ αποφάσισε να εκτοξεύσει ύβρεις εναντίον μιας συντάκτριας της Vogue επειδή προφανώς είχε το θράσος να επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο επέλεξε να στολιστεί η σύζυγος του αρχηγού της θεότητας τους για το επίσημο πορτρέτο της στον Λευκό Οίκο.
Ξεφύλλισα το «άρθρο» - και τις τρεις παραγράφους του - περιμένοντας κάποια καυστική καταγγελία, αλλά ήταν μόλις ένας ψίθυρος σε σύγκριση με την κακοφωνία της αγανάκτησης από τα δεξιά.
Σίγουρα, η κριτική της ήταν πολιτικά φορτισμένη, ειδικά αφότου η Vogue πέρασε τέσσερα χρόνια προσκυνώντας στο βωμό του σικ της Jill Biden με τα σακιά πατάτας. Αλλά εδώ είναι που γίνεται πλούσιο - οι συντηρητικοί, με την άπειρη σοφία τους, αποφάσισαν ότι η καλύτερη απάντηση ήταν να ταιριάξουν με τη μικροπρέπεια, αποδεικνύοντας ότι είναι εξίσου ικανοί να πέσουν σε νέα χαμηλά επίπεδα με τους φιλελεύθερους αντιπάλους τους.
Δεν με ενδιαφέρει καθόλου η «fashionista» που έγραψε το άρθρο- το δικό της γούστο μπορεί να είναι προς συζήτηση, αλλά το να παρακολουθείς τη συντηρητική κατάρρευση ήταν σαν να παρακολουθείς ένα τροχαίο σε αργή κίνηση - αξιοπερίεργο και εκνευριστικό.
Δεν το αναφέρω αυτό για να αναλύσω τις ενδυματολογικές επιλογές της Μelania, οι οποίες, ας το παραδεχτούμε, απαιτούν μια στρατιά από συμβούλους μόδας (που πρέπει να πληρώνουμε) για να την κάνουν να μοιάζει σαν να μην βγήκε από μια χρονομηχανή από τη δεκαετία του '90. Όχι, το πραγματικό ζήτημα εδώ είναι η λατρευτική αφοσίωση που έχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι στους πολιτικούς μεσσίες που έχουν επιλέξει.
Είναι σαν να βλέπεις ένα μάτσο κομματόσκυλα να πηδούν από ένα γκρεμό, αλλά αντί για γκρεμό, πέφτουν στην άβυσσο της τυφλής πίστης σε ηγέτες που πιθανότατα δεν θα μπορούσαν να ξεχωρίσουν ούτε τις κάλτσες τους. Είναι μια επικίνδυνη ειδωλολατρία όπου οι άνθρωποι προσκυνούν στο βωμό των πολιτικών σωτήρων τους, μετατρέποντας τη διακυβέρνηση σε ένα συνέδριο θαυμαστών όπου το μόνο πράγμα που λείπει είναι το cosplay.
Τα τελευταία χρόνια, αυτή η πολιτική ειδωλολατρία έχει γίνει μια ολοκληρωμένη επιδημία, όπου οι άνθρωποι υποκλίνονται στους ηγέτες σαν να είναι κάποιοι θεϊκοί χρησμοί και όχι εκλεγμένοι αξιωματούχοι. Είναι σαν να παρακολουθείς ένα εκκλησίασμα σε μια παράξενη εκκλησία όπου οι ύμνοι είναι προεκλογικά συνθήματα και το αγιασμό είναι πολιτική προπαγάνδα.
Αυτή η τυφλή υποταγή μετατρέπει τη δημοκρατία σε ένα θέαμα προσωπικοτήτων, όπου η πολιτική είναι δευτερεύουσα σε σχέση με τη λατρεία της προσωπικότητας. Οι κραυγαλέες μάζες στα αριστερά και στα δεξιά μετατρέπουν τον Λευκό Οίκο σε βωμό για τους θεούς των ριάλιτι σόου τους, όπου η κριτική σκέψη πάει να πεθάνει.
Η λατρεία της προσωπικότητας είναι ένα διεστραμμένο καρναβάλι όπου ένας άνθρωπος προβάλλεται ως κάποια κολοσσιαία θεότητα, τυλιγμένη στην ψευδαίσθηση του μεγαλείου, της τελειότητας και της υπεροχής. Πρόκειται για το απόλυτο εγωιστικό ταξίδι, τη θεοποίηση κάποιου που έχει στεφθεί εξαιρετικός, ενώ οι λεγόμενες «ηρωικές» πράξεις του δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αφήγηση που περιστρέφεται για να μαγέψει τις μάζες σε ένα τσίρκο κοινωνικοπολιτικής χειραγώγησης.
Σε αυτό το θέαμα, η κεντρική φιγούρα λατρεύεται από ένα πλήθος συκοφαντών ως μια ανέγγιχτη εικόνα, μια ζωντανή ενσάρκωση των βαθύτερων προσδοκιών τους, ειδικά όταν το έθνος βυθίζεται στην κινούμενη άμμο των κρίσεων.
Αυτή η λατρεία της προσωπικότητας αποκαλύπτει τη θλιβερή λαχτάρα της ανθρωπότητας για ένα απτό σύμβολο εξουσίας, μια φιγούρα στο μεταίχμιο της έμπνευσης, της εξουσίας και της γραφειοκρατίας, χωρίς την οποία η κοινωνία υποτίθεται ότι «καταρρέει στο χάος», εξαφανίζοντας κάθε πολιτιστική κληρονομιά.
Είναι σαν οι Αμερικανοί να εγκατέλειψαν την Αγγλία επειδή δεν άντεχαν τον βασιλιά τους, μόνο και μόνο για να διασχίσουν έναν ωκεανό και να ιδρύσουν μια νέα χώρα όπου θα μπορούσαν να συνεχίσουν αυτή την παράξενη, μαζοχιστική τελετουργία της νοσταλγίας ενός μονάρχη. Τώρα, απέκτησαν ένα νέο είδος βασιλικής οικογένειας, την οποία μπορούν είτε να λατρέψουν είτε να περιφρονήσουν με τη θέρμη των θαυμαστών σαπουνόπερας.
Είναι το ίδιο παλιό παιχνίδι, απλώς με διαφορετικούς παίκτες και μια νέα σημαία, αποδεικνύοντας ότι ίσως αυτό που πραγματικά ήθελαν δεν ήταν η ελευθερία από τη μοναρχία, αλλά το δράμα και το πάθος του να έχουν μια κυβέρνηση για να έχουν εμμονή.
Είναι ένα χειριστικό όχημα, όχι για πραγματική αλλαγή, αλλά για τη μετάδοση του μύθου ενός εθνικού «σωτήρα», ενός που υποτίθεται ότι είναι χρισμένος με υπεράνθρωπες ικανότητες για να τραβήξει τους καταπιεσμένους από τα σαγόνια της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης, οδηγώντας τους σε μια ουτοπική «γη της επαγγελίας».
Αλλά ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας με αυτό το παραμύθι- η ιστορία μας δείχνει ότι, ενώ κάποιες από αυτές τις λατρείες ευθυγραμμίστηκαν προς στιγμήν με τις ελπίδες του κοινού, πολλές άλλες κατέρρευσαν και κάηκαν, με τους κάποτε θεοποιημένους ηγέτες τους να σέρνουν την αμαυρωμένη φήμη τους στην άβυσσο της ντροπής.
Σε μια υποτιθέμενη «θετική» σημείωση, η ιστορία είναι γεμάτη με λατρείες προσωπικοτήτων που φαινομενικά έδωσαν νέα πνοή σε θνησιγενή κοινωνικοπολιτικά συστήματα, σκληραίνοντας τις δομές τους μέσω του ένθερμου ακτιβισμού των οπαδών που εξαπατήθηκαν από τους χαρισματικούς ηγέτες τους.
Σε διάφορες εποχές, είδαμε αυτές τις υπερμεγέθεις προσωπικότητες όχι απλώς να αναγνωρίζονται αλλά να λιβανίζονται, με τις κληρονομιές τους να κατοχυρώνονται από τις μελλοντικές γενιές σαν να ήταν άγιοι και όχι απλοί θνητοί. Αυτοί οι λεγόμενοι ήρωες γίνονται η κραυγή συσπείρωσης, η σημαία κάτω από την οποία ο λαός ενώνεται όταν το φάσμα της κατάρρευσης διαφαίνεται, είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό.
Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι: όταν αυτή η λατρεία της προσωπικότητας διεισδύει στο πολιτισμικό πνεύμα, δεν χρωματίζει απλώς το συναισθηματικό τοπίο του έθνους- αλλάζει ριζικά τον πνευματικό πυρήνα των πολιτών του.
Ο Max Weber ονομάζει αυτό το φαινόμενο «χαρισματική εξουσία». Σε αντίθεση με τη στεγνή νομιμότητα του νόμου ή το τραχύ βάρος της παράδοσης, η χαρισματική εξουσία ευδοκιμεί χάρη στη μαγνητική, συχνά παράλογη έλξη του ηγέτη, μετατρέποντας τους οπαδούς σε φανατικούς, έτοιμους να υπερασπιστούν ή ακόμη και να πεθάνουν για τον σκοπό τους. Κατασκευάζουν έναν μύθο, ο οποίος είναι τόσο μεθυστικός όσο και δυνητικά καταστροφικός.
Στις σελίδες 125-126 του βιβλίου: “Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology” («Οικονομία και κοινωνία: Ένα περίγραμμα της ερμηνευτικής κοινωνιολογίας»):
Υπάρχουν τρεις καθαροί τύποι κυριαρχίας. Η εγκυρότητα των αξιώσεων νομιμότητας μπορεί να βασίζεται σε:
Ορθολογικούς λόγους - που στηρίζονται στην πίστη στη νομιμότητα των θεσπισμένων κανόνων και στο δικαίωμα αυτών που έχουν ανυψωθεί στην εξουσία βάσει αυτών των κανόνων να εκδίδουν εντολές (νομική εξουσία).
Παραδοσιακούς λόγους - που στηρίζονται στην εδραιωμένη πίστη στην ιερότητα των πανάρχαιων παραδόσεων και στη νομιμότητα όσων ασκούν εξουσία βάσει αυτών (παραδοσιακή εξουσία)- ή τέλος,
Χαρισματικοί λόγοι - που στηρίζονται στην αφοσίωση στην εξαιρετική αγιότητα, τον ηρωισμό ή τον υποδειγματικό χαρακτήρα ενός μεμονωμένου προσώπου και των κανονιστικών προτύπων τάξης που αποκαλύφθηκαν ή διατάχθηκαν από αυτό (χαρισματική εξουσία).
Στο πεδίο της νομικής εξουσίας, η υπακοή στρέφεται προς μια απρόσωπη, νομικά καθιερωμένη τάξη. Αυτή η υπακοή επεκτείνεται στα άτομα που κατέχουν αξιώματα μόνο επειδή οι εντολές τους είναι τυπικά νόμιμες και εντός του πεδίου της επίσημης εξουσίας τους.
Στο πλαίσιο της παραδοσιακής εξουσίας, η υπακοή είναι προσωπική, κατευθύνεται προς τον αρχηγό που κατέχει τη διαχρονική θέση εξουσίας. Εδώ, η υπακοή έχει τις ρίζες της στην προσωπική αφοσίωση και περιορίζεται στη σφαίρα των συνήθων καθηκόντων.
Ωστόσο, στην περίπτωση της χαρισματικής εξουσίας, δεν είναι μόνο το αξίωμα ή η παράδοση που απαιτεί υπακοή, αλλά ο ίδιος ο χαρισματικός ηγέτης. Η υπακοή των οπαδών πηγάζει από την προσωπική εμπιστοσύνη στην αποκάλυψη, τον ηρωισμό ή τις υποδειγματικές ιδιότητες του ηγέτη, εφόσον αυτά εμπίπτουν στο πλαίσιο της πίστης των πιστών στο χάρισμά του.
Η νομική εξουσία μπορεί να κρατήσει τα γρανάζια της γραφειοκρατίας σε κίνηση, και η παραδοσιακή εξουσία μπορεί να διατηρήσει το status quo μέσω της άνεσης του οικείου. Αλλά η χαρισματική εξουσία; Είναι ο μπαλαντέρ που μπορεί να κινητοποιήσει, να εμπνεύσει ή ακόμη και να ριζοσπαστικοποιήσει μάζες, αξιοποιώντας τον προσωπικό μαγνητισμό έναντι της θεσμικής σταθερότητας ή του παραδοσιακού σεβασμού. Είναι το είδος της δύναμης που μπορεί τόσο να πυροδοτήσει επαναστάσεις όσο και να βυθίσει κοινωνίες στο χάος, και όλα αυτά με βάση την αντιληπτή θεϊκή ή ηρωική φύση ενός ατόμου.
Από την άποψη του Weber, η «χαρισματική εξουσία» στο πλαίσιο μιας λατρείας της προσωπικότητας θεωρείται συχνά θετικά ως ζωτικό στοιχείο κατά τη διάρκεια κρίσιμων στιγμών εθνικής σημασίας. Αυτός ο τύπος εξουσίας γαλβανίζει τα άτομα, εδραιώνοντας την αφοσίωσή τους σε έναν ευγενή σκοπό και ενθαρρύνοντάς τα να δράσουν ηρωικά, αδιαφορώντας για πιθανούς κινδύνους. Σε αυτά τα σενάρια, η λατρεία της προσωπικότητας όχι μόνο λάμπει αλλά και εμπλουτίζει την πολιτιστική μνήμη ενός έθνους, δημιουργώντας θρύλους που ξεπερνούν τα ίδια τα άτομα.
Ωστόσο, η υπόσχεση των λατρειών των προσωπικοτήτων θολώνει γρήγορα στον σύγχρονο κόσμο, όπου τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Εδώ, οι λατρείες προσωπικοτήτων δεν αναπτύσσονται οργανικά, αλλά συχνά διογκώνονται μέσω της προπαγάνδας των μέσων ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας κάθε είδους τακτικές χειραγώγησης.
Ο στόχος είναι να αναβαθμιστεί ο προσωπικός χαρακτήρας ενός επιλεγμένου «ήρωα» για να εξυπηρετήσει την ατζέντα μιας αναδυόμενης πολιτικής παράταξης ή συμμαχίας. Αυτή η υπολογισμένη υπερβολή επιδιώκει να προετοιμάσει τον πληθυσμό να ευθυγραμμιστεί με τους πολιτικούς στόχους του κόμματος που τον χρηματοδοτεί, κάνοντας ουσιαστικά πλύση εγκεφάλου στην πλειοψηφία και υποταγή.
Η χειραγώγηση μέσω της προπαγάνδας, φορτωμένη με ψεύδη και εξαπάτηση, είναι το πιο ισχυρό εργαλείο για την καλλιέργεια μιας λατρείας της προσωπικότητας. Μόλις εγκαθιδρυθεί, η λατρεία αυτή αρχίζει να υποβαθμίζει το πολιτικό τοπίο με σταδιακό αλλά αδυσώπητο ρυθμό. Η απόλυτη υπακοή στον ηγέτη της αίρεσης γίνεται ο κανόνας, και εκείνοι που βρίσκονται πίσω από τα παρασκήνια καταφεύγουν σε όλο και πιο αποτρόπαιες μεθόδους για να διατηρήσουν τον έλεγχο, αντιμετωπίζοντας τους άλλοτε συμμάχους όχι ως εταίρους αλλά ως υποκείμενα που πρέπει να διατάσσονται.
Η σκοτεινή πλευρά των λατρειών προσωπικότητας έγκειται στη δημιουργία μιας αφήγησης που εξυμνεί έναν κατασκευασμένο ήρωα, αποδίδοντάς του όλες τις αρετές ενός ιδανικού ηγέτη, παρά τις πραγματικές του ανεπάρκειες.
Η επιφανειακότητα τέτοιων λατρειών αποκαλύπτει τελικά τα εγγενή ελαττώματα ενός ανίκανου ηγέτη, του οποίου οι πράξεις σε εθνική κλίμακα είναι συχνά επιζήμιες, επηρεάζοντας αρνητικά την ευημερία του πληθυσμού. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι πολλές λατρείες προσωπικοτήτων δεν πηγάζουν από τη βάση, αλλά είναι μάλλον τα τεχνητά κατασκευάσματα πολιτικών οντοτήτων που στοχεύουν στην κυριαρχία.
Στο τέλος, βλέπουμε μια διχοτόμηση: λατρείες προσωπικοτήτων που προκύπτουν πραγματικά από τους ανθρώπους έναντι εκείνων που επιβάλλονται τεχνητά από ομάδες συμφερόντων. Αυτή η διάκριση σηματοδοτεί τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ μιας δυνητικά θετικής εκδήλωσης της χαρισματικής ηγεσίας και της πιο σκοτεινής, επινοημένης αντίστοιχης.
Και εδώ βρισκόμαστε, στο λυκόφως του πολιτικού λόγου, όπου η λατρεία της προσωπικότητας έχει φτάσει στο ζενίθ της, ή μάλλον στο ναδίρ της. Ανταλλάξαμε τη σοφία των πολιτικών ανδρών με τις γεροντικές φλυαρίες ενός παππού που δεν μπορούσε να βρει το δρόμο του έξω από το Οβάλ Γραφείο, και τώρα, είμαστε συνεπαρμένοι από έναν καρναβαλιστή με χρυσή χαίτη, που υπόσχεται να μας οδηγήσει σε μια χώρα όπου κάθε tweet είναι πολιτική και κάθε meme είναι ευαγγέλιο. Ο θαυμασμός για αυτές τις φιγούρες, είτε πρόκειται για τον ξεπεσμένο γέρο που κάποτε κοσμούσε τον Λευκό Οίκο είτε για τον σημερινό ένοικο που τον αντιμετωπίζει σαν το προσωπικό του ριάλιτι σόου, δεν είναι απλώς λανθασμένος- είναι εντελώς επικίνδυνος.
Η ηγεσία δεν έχει γίνει τίποτε περισσότερο από ένα θεατρικό σόου, ένα θέαμα όπου το κύριο νούμερο δεν είναι η πολιτική ή η πρόοδος αλλά η παράσταση. Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η διακυβέρνηση επισκιάζεται από τη θεατρικότητα του ποιος μπορεί να είναι ο πιο φωνακλάς, ο πιο αμφιλεγόμενος ή ο πιο διασκεδαστικός.
Δεν έχει να κάνει με την ηγεσία- έχει να κάνει με το να χαιρετιστεί κάποιος ως μεσσίας ή να μαλωθεί ως κακοποιός, με τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης να υποδαυλίζουν με ευχαρίστηση τις φλόγες της διαίρεσης. Έχουν μετατρέψει την πολιτική σε ένα τηλεοπτικό ριάλιτι, όπου το αποβλακωμένο κοινό εστιάζει περισσότερο στο ποιον θα επευφημήσει ή θα χλευάσει παρά στο τι πραγματικά γίνεται για τη χώρα. Αυτό το τσίρκο κρατάει το κοινό αποσπασμένο, με εσωτερικές διαμάχες για προσωπικότητες, ενώ τα πραγματικά ζητήματα αφήνονται να φουντώνουν, χωρίς να αντιμετωπίζονται και να επιλύονται.
Πρόκειται για το αξιοθρήνητο θέαμα των εθνών που έχασαν τα μάρμαρά τους, χαϊδεύοντας τους ηγέτες που έχουν ξεκάθαρα χάσει τα δικά τους. Από το να πανηγυρίζουμε για τη διαύγεια ενός πολιτικού άνδρα φτάσαμε στο να επευφημούμε για την ασυνέπεια ενός ασθενούς με Αλτσχάιμερ και την αλαζονεία της μαριονέτας Palantir. Αυτό δεν είναι πολιτική- είναι ένα τσίρκο όπου οι κλόουν έχουν αναλάβει την εξουσία, και είμαστε όλοι πολύ υπνωτισμένοι από τα λαμπερά φώτα και τις κενές υποσχέσεις για να παρατηρήσουμε ότι η σκηνή καίγεται.
Δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια λατρεία προσωπικοτήτων- ζούμε την εποχή της πολιτικής άνοιας, όπου το εκλογικό σώμα προσκολλάται στις ουρές παρηκμασμένων εικόνων ή μεγαλομανών, ζωγραφίζοντας κάθε γκάφα τους για ιδιοφυΐα.
Είναι μια τραγική, γελοία πορεία. Και καθώς βαδίζουμε όλο και περισσότερο σε αυτό το μονοπάτι, μπερδεύοντας τη μετριότητα με τη μεγαλοπρέπεια, δεν παρεκκλίνουμε απλώς από την πορεία μας, αλλά κατρακυλάμε στην τρέλα, βλέποντας το κάποτε περήφανο αμερικανικό πείραμα να εξελίσσεται σε μια εθνική φάρσα χωρίς σαφή κατεύθυνση και χωρίς κανέναν να δώσει τέλος στον εφιάλτη.
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο, μοιραστείτε το με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους σας, εγγραφείτε για να λαμβάνετε περισσότερο περιεχόμενο και αν θέλετε να στηρίξετε το συνεχές έργο μου, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο.
--Δικτυογραφία :
Political Dementia - A Lily Bit
