Σας ευχαριστώ θερμά για το ενδιαφέρον σας και την αναδημοσίευση των άρθρων μου. Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα αν, κατά την κοινοποίηση, σ̲υ̲μ̲π̲ε̲ρ̲ι̲λ̲α̲μ̲β̲ά̲ν̲α̲τ̲ε̲ ̲κ̲α̲ι̲ ̲τ̲ο̲ν̲ ̲σ̲ύ̲ν̲δ̲ε̲σ̲μ̲ο̲ ̲(̲l̲i̲n̲k̲)̲ ̲τ̲ο̲υ̲ ̲ά̲ρ̲θ̲ρ̲ο̲υ̲ ̲μ̲ο̲υ̲. Αυτό όχι μόνο αναγνωρίζει την πηγή, αλλά επιτρέπει και σε άλλους να ανακαλύψουν περισσότερο περιεχόμενο. Η υποστήριξή σας είναι πολύτιμη για τη συνέχιση της δουλειάς μου.
Απόδοση στα ελληνικά: Απολλόδωρος - Academy of Ideas | 30 Απριλίου 2025
Μπορείτε να κάνετε εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενες δωρεές μέσω του Ko-Fi:
«Ποτέ μην αποδίδετε στην κακία αυτό που μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς από την ηλιθιότητα».
Hanlon's Razor
Τι ευθύνεται για την ασθένεια της σύγχρονης κοινωνίας; Είναι οι σατανικές μηχανορραφίες των πεινασμένων για εξουσία; Οφείλεται σε μια συνωμοσία της άρχουσας τάξης; Σε αυτό το βίντεο, στηριζόμενοι στο δοκίμιο του Ιταλού ιστορικού Carlo Cipolla «Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης βλακείας», διερευνούμε πόσο μεγάλο μέρος των δεινών της κοινωνίας μπορεί να αποδοθεί στην ευρεία επικράτηση της ανθρώπινης βλακείας.
«Οι ηλίθιοι είναι παντού γύρω μας: βρίσκονται σε κάθε τόπο, σε κάθε τάξη, έτοιμοι να προκαλέσουν ζημιά στους άλλους και φυσικά στον εαυτό τους. Οι ηλίθιοι αποτελούν την πιο επικίνδυνη κατηγορία ανθρώπων. Αλίμονο σε όσους τους υποτιμούν».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Ο Cipolla πίστευε ότι οι περισσότεροι από εμάς αγνοούμε την τεράστια καταστροφή που προκαλεί η ανθρώπινη βλακεία. Αναγνωρίζουμε εύκολα τις συνέπειες του κακού, της διαφθοράς και της απληστίας, αλλά τείνουμε να παραβλέπουμε τη ζημιά που προκαλεί η ανθρώπινη βλακεία. Ο Cipolla έγραψε το δοκίμιό του για να βοηθήσει στη διόρθωση αυτού του τυφλού σημείου, ή όπως έγραψε:
«Οι σελίδες που ακολουθούν είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα μιας εποικοδομητικής προσπάθειας να ανιχνεύσουμε, να γνωρίσουμε και έτσι να εξουδετερώσουμε ενδεχομένως μία από τις πιο ισχυρές, σκοτεινές δυνάμεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ευημερίας και ευτυχίας».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Στο δοκίμιό του ο Cipolla απαριθμεί πέντε βασικούς νόμους της ανθρώπινης βλακείας, ο πρώτος από τους οποίους αναφέρει: «Πάντα και αναπόφευκτα όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν». Ο φιλόσοφος Βολταίρος απηχούσε το συναίσθημα πίσω από αυτόν τον νόμο όταν έγραφε: «Η κοινή λογική δεν είναι τόσο κοινή». Ενώ ο Αϊνστάιν, σε συζήτηση με τον Γερμανό ψυχίατρο Frederick S. Perls, φέρεται να είπε: «Δύο πράγματα είναι άπειρα: το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία- και δεν είμαι σίγουρος για το σύμπαν».
Όχι μόνο τείνουμε να υποτιμούμε τον αριθμό των ηλίθιων ανθρώπων στην κοινωνία, αλλά τείνουμε επίσης να υποτιμούμε τον αριθμό των ηλίθιων ανθρώπων στην κοινωνική μας τροχιά. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι τα μέλη της οικογένειάς μας και όσοι συναναστρέφονται μαζί μας είναι πιο έξυπνοι από τον μέσο όρο και μόνο όταν κάνουν κάτι τόσο απίστευτα ηλίθιο που μας έρχεται στο μυαλό ότι αυτό το άτομο μπορεί στην πραγματικότητα να ανήκει στην τάξη των ηλιθίων, ή όπως γράφει ο Cipolla:
«Ανεξάρτητα από το πόσο υψηλές είναι οι εκτιμήσεις μας για την ανθρώπινη βλακεία, ξαφνιάζεται κανείς επανειλημμένα και επαναλαμβανόμενα από το γεγονός ότι: α) Άνθρωποι τους οποίους κάποτε είχαμε κρίνει λογικούς και έξυπνους αποδεικνύονται απροκάλυπτα ηλίθιοι. β) Μέρα με τη μέρα, με αδιάκοπη μονοτονία, παρενοχλείται στις δραστηριότητές του από ηλίθια άτομα που εμφανίζονται ξαφνικά και απροσδόκητα στα πιο ακατάλληλα μέρη και στις πιο απίθανες στιγμές».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Ο Δεύτερος Βασικός Νόμος της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας ορίζει ότι: «Η πιθανότητα ένα συγκεκριμένο άτομο να είναι ηλίθιο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου». Οι ηλίθιοι είναι διάσπαρτοι σε όλες τις τάξεις, τις εθνικές ομάδες, τα φύλα και τις φυλές. Βρίσκονται εξίσου συχνά ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς, βρίσκονται στην πολιτική και τον επιχειρηματικό κόσμο, στον ακαδημαϊκό και τον επιστημονικό χώρο - δεν υπάρχει, με άλλα λόγια, πουθενά να κρυφτεί κανείς από τις επιπτώσεις των ηλιθίων, ή όπως γράφει ο Cipolla:
«Είτε αρέσει είτε όχι ο Δεύτερος Βασικός Νόμος, πάντως, οι συνέπειές του είναι τρομακτικές: ο Νόμος συνεπάγεται ότι είτε κινείσαι σε διακεκριμένους κύκλους είτε καταφεύγεις στους κυνηγούς κεφαλών της Πολυνησίας, είτε κλειδώνεσαι σε μοναστήρι είτε αποφασίζεις να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου παρέα με όμορφες και λάγνες γυναίκες, έχεις πάντα να αντιμετωπίσεις το ίδιο ποσοστό ηλιθίων ανθρώπων - το οποίο ποσοστό (σύμφωνα με τον Πρώτο Νόμο) θα ξεπερνά πάντα τις προσδοκίες σου».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Ενώ υπάρχουν περισσότεροι ηλίθιοι άνθρωποι από όσους οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να φανταστούμε και ενώ καταλαμβάνουν όλα τα κοινωνικά στρώματα, κάποιοι μπορεί να αναρωτηθούν πώς ο Cipolla ορίζει την ανθρώπινη βλακεία. Αυτό εξηγείται από τον τρίτο νόμο του. Για να κατανοήσουμε αυτόν τον νόμο, ωστόσο, πρέπει να διερευνήσουμε έναν βασικό τρόπο κατηγοριοποίησης των ανθρώπων. Πρώτον, υπάρχει η κατηγορία των ανήμπορων. Ο αβοήθητος άνθρωπος είναι εκείνος του οποίου οι πράξεις προκαλούν απώλεια για τον ίδιο, αλλά κέρδος για κάποιον άλλο. Δεύτερον, είναι η κατηγορία του ληστή. Ο ληστής είναι ένα άτομο του οποίου οι πράξεις παράγουν κέρδος για τον εαυτό του, αλλά απώλεια για κάποιον άλλο. Η τρίτη κατηγορία είναι αυτή του ευφυούς. Ένα ευφυές άτομο συμπεριφέρεται με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγει κέρδος για τον εαυτό του καθώς και κέρδος για τους άλλους. Και τέλος, υπάρχει η κατηγορία των ηλιθίων και όπως αναφέρει ο Τρίτος Βασικός Νόμος της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας:
«Ηλίθιο άτομο είναι το άτομο που προκαλεί ζημίες σε ένα άλλο άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων, ενώ το ίδιο δεν αποκομίζει κανένα κέρδος και πιθανόν ακόμη και να υφίσταται ζημίες».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Συχνά η συμπεριφορά μας θα ταλαντεύεται μεταξύ αυτών των διαφορετικών κατηγοριών. Άλλοτε ενεργούμε με τρόπο ανήμπορο, άλλοτε σαν ληστές, ενώ άλλες φορές οι πράξεις μας θα χαρακτηρίζονται από την ευφυΐα τους. Αλλά οι ηλίθιοι είναι διαφορετικοί. Οι ηλίθιοι βλάπτουν συστηματικά άλλους ανθρώπους, ενώ δεν αποκομίζουν κέρδος για τον εαυτό τους. Ο Cipolla προσδιόρισε ακόμη και μια κατηγορία υπερ-ηλιθίων, οι οποίοι ανεβάζουν την ηλιθιότητά τους σε άλλο επίπεδο. Σε αντίθεση με τον συνηθισμένο ηλίθιο που βλάπτει έναν άλλο άνθρωπο με τις πράξεις του, ενώ δεν αποκομίζει κανένα κέρδος ή ζημία για τον εαυτό του, οι σούπερ ηλίθιοι βλάπτουν συστηματικά τον εαυτό τους και τους άλλους, με τον τρόπο που συμπεριφέρονται.
Οι ηλίθιοι και οι σούπερ ηλίθιοι αποτελούν απειλή για την κοινωνία. Είναι υπεύθυνοι για πολλά από τα κοινωνικά μας προβλήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις ο όλεθρος που προκαλούν μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση ενός πολιτισμού. Οι περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να το αναγνωρίσουν αυτό και έτσι ο τέταρτος βασικός νόμος της ανθρώπινης βλακείας αναφέρει:
«Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντα υποτιμούν την καταστροφική δύναμη των ηλίθιων ατόμων. Ειδικότερα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι ξεχνούν συνεχώς ότι ανά πάσα στιγμή και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες το να συναλλάσσεσαι ή/και να συναναστρέφεσαι με ηλίθιους ανθρώπους αποδεικνύεται αλάνθαστα δαπανηρό λάθος».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Ο Cipolla υποστηρίζει ότι η ζημία που προκαλεί ένας ηλίθιος άνθρωπος καθορίζεται από δύο παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας είναι η έμφυτη βλακεία τους. Σύμφωνα με τον Cipolla, ορισμένοι άνθρωποι είναι γενετικά προγραμματισμένοι να ενεργούν με βαθιά ηλίθιους τρόπους και όσο πιο ηλίθιος είναι κάποιος από τη φύση του, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά που θα προκαλέσει. Ο δεύτερος παράγοντας που καθορίζει τη ζημιά που προκαλεί ένα ηλίθιο άτομο είναι το μέγεθος της εξουσίας και της κοινωνικής επιρροής που διαθέτει. Ένα ηλίθιο άτομο που κατέχει υψηλόβαθμη θέση στην κυβέρνηση, στο στρατό ή σε μια μεγάλη εταιρεία, μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημιά από ένα ηλίθιο άτομο που είναι άνεργο. Πώς όμως οι ηλίθιοι φτάνουν σε τέτοιες θέσεις εξουσίας; Δεν θα έπρεπε η βλακεία τους να τους εμποδίζει να αναρριχηθούν στα ύψη της κοινωνικής θέσης; Ο Cipolla εξηγεί:
«Το ερώτημα που θέτουν συχνά οι λογικοί άνθρωποι είναι πώς και γιατί ηλίθιοι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν σε θέσεις εξουσίας και συνεπειών. Η τάξη και η κάστα ήταν οι κοινωνικές ρυθμίσεις που ευνοούσαν τη σταθερή προσφορά ηλιθίων ανθρώπων σε θέσεις εξουσίας στις περισσότερες κοινωνίες του προβιομηχανικού κόσμου. Η θρησκεία ήταν ένας άλλος παράγοντας που συνέβαλε. Αλλά στη θέση της τάξης και της κάστας έχουμε πολιτικά κόμματα και γραφειοκρατία και στη θέση της θρησκείας έχουμε δημοκρατία. Μέσα σε ένα δημοκρατικό σύστημα, οι γενικές εκλογές είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο για να διασφαλιστεί η σταθερή διατήρηση [των ηλιθίων] μεταξύ των ισχυρών».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Οι εκλογές επιτρέπουν στον μεγάλο αριθμό των ηλιθίων του γενικού πληθυσμού να καθορίζουν ποιοι πολιτικοί θα αναλάβουν αξιώματα και πολύ συχνά εκλέγουν κάποιον ηλίθιο σαν αυτούς. Και όταν ένας ηλίθιος βρίσκεται στο αξίωμα, συμβάλλει στη διατήρηση του ποσοστού των ηλιθίων στις γραφειοκρατίες και στο δικαστικό σύστημα, διορίζοντάς τους σε θέσεις εξουσίας. Έτσι, η δημοκρατία εξασφαλίζει ότι μια συνεχής προσφορά ηλίθιων ανθρώπων περπατάει στους διαδρόμους της κυβερνητικής εξουσίας.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι ηλίθιοι άνθρωποι αποτελούν τέτοια απειλή για την κοινωνία είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς αδυνατούμε να εντοπίσουμε τη βλακεία τους και αδυνατούμε να προβάλουμε άμυνες απέναντι στις πράξεις τους. Κατά την άποψη του Cipolla οι ηλίθιοι άνθρωποι είναι πολύ πιο επικίνδυνοι ακόμη και από τους ληστές, καθώς τουλάχιστον με τους ληστές υπάρχει ρυθμός και λόγος για το πώς συμπεριφέρονται. Ο ληστής θέλει να αποκομίσει κέρδος για τον εαυτό του, απλώς δεν είναι αρκετά έξυπνος ή ηθικός ώστε να το κάνει με τρόπο που να παράγει αμοιβαίο κέρδος για κάποιον άλλο. Όμως οι πράξεις του ληστή, ακόμη και αν είναι ανήθικες, εξακολουθούν να είναι ορθολογικές και έτσι κάπως προβλέψιμες. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους ηλίθιους, ή όπως εξηγεί ο Cipolla:
«Ένα ηλίθιο πλάσμα θα σας παρενοχλήσει χωρίς λόγο, χωρίς όφελος, χωρίς κανένα σχέδιο ή σχέδιο και στις πιο απίθανες στιγμές και στα πιο απίθανα μέρη. Δεν έχετε κανέναν λογικό τρόπο να πείτε αν και πότε, πώς και γιατί το ηλίθιο πλάσμα επιτίθεται. Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με ένα ηλίθιο άτομο είστε εντελώς στο έλεός του. Επειδή οι ενέργειες του ηλίθιου ατόμου δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες του ορθολογισμού, προκύπτει ότι: α) γενικά αιφνιδιάζεσαι από την επίθεση- β) ακόμη και όταν αντιληφθείς την επίθεση, δεν μπορείς να οργανώσεις μια ορθολογική άμυνα, επειδή η ίδια η επίθεση στερείται οποιασδήποτε ορθολογικής δομής».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί νόμοι της ανθρώπινης βλακείας
Και αυτό οδηγεί στον Πέμπτο, και τελευταίο, Βασικό Νόμο της Ανθρώπινης Βλακείας, ο οποίος αναφέρει: «Ένας ηλίθιος άνθρωπος είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος ανθρώπου». (Carlo Cipolla, Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης βλακείας)
Οι ηλίθιοι εξαθλιώνουν την κοινωνία, καταστρέφουν ζωές, συμπεριλαμβανομένης της δικής τους, και αν αποκτήσουν μεγάλη επιρροή και καταλάβουν θέσεις μεγάλης κοινωνικής δύναμης, όπως ένας πρόεδρος ή ένας πρωθυπουργός, η κοινωνική καταστροφή είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα. Ο Cipolla πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί η καταστροφή μιας κοινωνίας από ηλίθιους ανθρώπους είναι να μετακινηθούν περισσότεροι άνθρωποι από τις τάξεις των ληστών και των ανήμπορων στην τάξη των ευφυών. Διότι ενώ οι ηλίθιοι δεν έχουν την ικανότητα να αλλάξουν κατηγορίες, οι ανήμποροι και οι ληστές είναι δυνατόν να μάθουν να ενεργούν με ευφυείς τρόπους. Και αν υπάρχουν αρκετοί ευφυείς άνθρωποι στην κοινωνία, τότε οι αμοιβαία επωφελείς ενέργειές τους θα αντισταθμίσουν ή θα εξουδετερώσουν τη ζημία που προκαλούν οι ηλίθιοι.
Δυστυχώς, στη σύγχρονη εποχή οι κοινωνικές δυνάμεις κινούν τους ανθρώπους προς την αντίθετη κατεύθυνση, μακριά από την τάξη των ευφυών προς τις τάξεις των ληστών και των ανήμπορων. Οι πατερναλιστικές κυβερνήσεις προωθούν την ανήμπορη συμπεριφορά ελαχιστοποιώντας τις συνέπειες για όσους ενεργούν με αυτόν τον τρόπο. Από την άλλη πλευρά, έχουμε ένα κοινωνικό σύστημα αξιών που εξυψώνει την απόκτηση πλούτου και υλικών αγαθών πάνω από όλα τα άλλα, το οποίο δημιουργεί μια τόσο ακόρεστη επιθυμία για αυτά τα πράγματα, ώστε πολλοί άνθρωποι δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συμπεριφέρονται σαν ληστές για να πλουτίσουν. Χωρίς αρκετούς έξυπνους ανθρώπους για να εξουδετερώσουν τις επιδράσεις των ληστών και των ηλίθιων η κοινωνική κατάρρευση γίνεται μια όλο και πιο πιθανή πιθανότητα, ή οπως γράφει ο Cipolla:
«Σε μια χώρα που κινείται προς τα κάτω, το κλάσμα των ηλιθίων ανθρώπων είναι [σχετικά σταθερό], ωστόσο στον υπόλοιπο πληθυσμό παρατηρεί κανείς μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στην εξουσία έναν ανησυχητικό πολλαπλασιασμό των ληστών με προεκτάσεις ηλιθιότητας και μεταξύ εκείνων που δεν βρίσκονται στην εξουσία μια εξίσου ανησυχητική αύξηση του αριθμού των ανήμπορων ατόμων. Μια τέτοια αλλαγή στη σύνθεση του μη ηλίθιου πληθυσμού ενισχύει αναπόφευκτα την καταστροφική δύναμη του [ηλίθιου] κλάσματος και καθιστά την παρακμή βεβαιότητα. Και η χώρα πηγαίνει στην κόλαση».
Carlo Cipolla, Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Βλακείας
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο, μοιραστείτε το, εγγραφείτε για να λαμβάνετε περισσότερο περιεχόμενο και αν θέλετε να στηρίξετε το συνεχές έργο μου, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο.
---Δικτυογραφία :
Why Stupid People are Destroying Society – The Laws of Human Stupidity
Share this post