Για Να Σώσουμε Τον Κόσμο, Θα Πρέπει Να Σταματήσουμε Να Δουλεύουμε

Ένα κλασσικό δοκίμιο του David Graeber

Apollodoros

Sep 04, 2024

Μετάφραση: Απολλόδωρος

4 Σεπτεμβρίου 2024 | NEVERMORE MEDIA | Διαβάστε το εδώ

Μπορείτε να κάνετε εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενες δωρεές μέσω του Ko-Fi:

Κεράστε έναν καφέ στο Ko-fi

Γεια σας, παιδιά,

Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ λατρεύω το Chat GPT.

Ναι, ναι, ξέρω, υποτίθεται ότι όλοι μας ανησυχούμε για την τεχνητή νοημοσύνη που θα μας καταλάβει και θα μας σκοτώσει όλους. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το γεγονός ότι μπορεί να εξαλείψει τεράστιες ποσότητες ανθρώπινης εργασίας χωρίς χαρά. Πρώτον, καθιστά τους δικηγόρους σε μεγάλο βαθμό περιττούς. Εξάλλου, το μεγαλύτερο μέρος της εξειδικευμένης εργασίας που κάνουν οι δικηγόροι είναι να ψάχνουν νόμους. Η Chat GPT μπορεί να το κάνει αυτό δωρεάν.

Πρέπει να γελάω όταν βλέπω τους χειροκροτητές για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαλείψει τις θέσεις εργασίας. Αυτό δεν υποτίθεται ότι κάνει η τεχνολογία; Να μας εξοικονομεί χρόνο;

Ή το καλύτερο από όλα: Η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει τα παιδιά ηλίθια εξαλείφοντας την εργασία στο σπίτι. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ είμαι αρκετά πιστός στον παιδικό μου εαυτό για να είμαι στην ομάδα κατά της εργασίας. Ένας κόσμος χωρίς εργασία δεν είναι η ιδέα μου για δυστοπία. Και ξέρετε τι κάνει τα παιδιά ηλίθια; Το σχολείο.

Για μένα, είναι απολύτως σαφές ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργασιών που κάνουν οι άνθρωποι είναι απλώς περιττές. Τώρα που έχουμε ηλεκτρισμό, τρεχούμενο νερό, πλυντήρια πιάτων, πλυντήρια ρούχων, υπολογιστές και μηχανοκίνητα οχήματα, θα έπρεπε να έχουμε άφθονο ελεύθερο χρόνο. Αλλά πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας εργάζονται περισσότερες ώρες από τους δουλοπάροικους του Μεσαίωνα. Γιατί;

Λοιπόν, προφανώς λόγω του καπιταλισμού. Επίσης, επειδή η εργασία είναι ο καλύτερος αστυνομικός. Αν οι άνθρωποι δουλεύουν όλη μέρα και παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με τους λογαριασμούς, δεν κάθονται να ονειρεύονται οικολογικά χωριά και να αναδιοργανώνουν την κοινωνία σύμφωνα με τις αρχές της περμακουλτούρας.

Με τον κίνδυνο να ακουστώ σαν χίπης, πρέπει πραγματικά να ξεπεράσουμε τη νοοτροπία της έλλειψης και να περάσουμε στη νοοτροπία της αφθονίας. Πολλά από τα προβλήματα με τα οποία έχουμε εμμονή είναι επιλύσιμα, αλλά δεν είναι επιλύσιμα μέσα σε ένα πλαίσιο που αφήνει το σημερινό οικονομικό παράδειγμα στη θέση του.

Το δοκίμιο που πρόκειται να διαβάσετε είναι ένα κλασικό κείμενο του αναρχισμού των αρχών του 21ου αιώνα. Γράφτηκε από τον μεγάλο αναρχικό φιλόσοφο David Greaber, ο οποίος πέθανε μυστηριωδώς πριν από τέσσερα χρόνια.

Απολαύστε το!

Για να σώσουμε τον κόσμο, θα πρέπει να σταματήσουμε να δουλεύουμε

του David Graeber

Η κοινωνία μας είναι εθισμένη στην εργασία. Αν υπάρχει κάτι στο οποίο φαίνεται να συμφωνούν αριστεροί και δεξιοί, είναι ότι οι δουλειές είναι καλές. Όλοι πρέπει να έχουν μια δουλειά. Η εργασία είναι το σήμα της ηθικής μας ιδιότητας του πολίτη. Φαίνεται ότι έχουμε πείσει τους εαυτούς μας ως κοινωνία ότι όποιος δεν εργάζεται σκληρότερα από ό,τι θα ήθελε να εργάζεται, σε κάτι που δεν του αρέσει, είναι ένας κακός, ανάξιος άνθρωπος. Ως αποτέλεσμα, η εργασία απορροφά όλο και μεγαλύτερα ποσοστά της ενέργειας και του χρόνου μας.

Μεγάλο μέρος αυτής της εργασίας είναι εντελώς άσκοπο. Ολόκληροι κλάδοι (σκεφτείτε τους τηλεπωλητές, το εταιρικό δίκαιο, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια), ολόκληροι κλάδοι εργασίας (μεσαία διοίκηση, στρατηγικοί σύμβουλοι εμπορικών σημάτων, υψηλόβαθμοι διοικητές νοσοκομείων ή σχολείων, συντάκτες εσωτερικών εταιρικών περιοδικών) υπάρχουν κυρίως για να μας πείσουν ότι υπάρχει κάποιος λόγος ύπαρξής τους. Η άχρηστη εργασία εκτοπίζει τη χρήσιμη (σκεφτείτε τους δασκάλους και τους διοικητικούς υπαλλήλους που κατακλύζονται από γραφειοκρατία)- είναι επίσης σχεδόν πάντα καλύτερα αμειβόμενη. Όπως είδαμε στο lockdown, όσο πιο προφανώς η δουλειά σας ωφελεί άλλους ανθρώπους, τόσο λιγότερο σας πληρώνουν.

Το σύστημα δεν έχει νόημα. Καταστρέφει επίσης τον πλανήτη. Αν δεν απαλλαγούμε γρήγορα από αυτόν τον εθισμό, θα αφήσουμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να αντιμετωπίσουν καταστροφές σε κλίμακα που θα κάνει την τρέχουσα πανδημία να φαίνεται ασήμαντη.

Αν αυτό δεν είναι προφανές, ο κύριος λόγος είναι ότι μας ενθαρρύνουν συνεχώς να εξετάζουμε τα κοινωνικά προβλήματα σαν να πρόκειται για ζητήματα προσωπικής ηθικής. Όλη αυτή η δουλειά, όλος ο άνθρακας που ρίχνουμε στην ατμόσφαιρα, πρέπει με κάποιο τρόπο να είναι αποτέλεσμα του καταναλωτισμού μας- επομένως να σταματήσουμε να τρώμε κρέας ή να ονειρευόμαστε να πετάμε για διακοπές στην παραλία. Αλλά αυτό είναι απλώς λάθος. Δεν είναι οι απολαύσεις μας που καταστρέφουν τον κόσμο. Είναι ο πουριτανισμός μας, η αίσθηση ότι πρέπει να υποφέρουμε για να αξίζουμε αυτές τις απολαύσεις. Αν θέλουμε να σώσουμε τον κόσμο, θα πρέπει να σταματήσουμε να δουλεύουμε.

Το εβδομήντα τοις εκατό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως προέρχεται από τις υποδομές: ενέργεια, μεταφορές, κατασκευές. Το μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων παράγεται από τη βιομηχανία. Εν τω μεταξύ, το 37% των Βρετανών εργαζομένων αισθάνεται ότι οι δουλειές τους είναι εντελώς περιττές- αν εξαφανίζονταν αύριο, ο κόσμος δεν θα ήταν καθόλου χειρότερα. Απλά κάντε τα μαθηματικά. Αν αυτοί οι εργαζόμενοι έχουν δίκιο, θα μπορούσαμε να μειώσουμε μαζικά την κλιματική αλλαγή μόνο και μόνο με την εξάλειψη των άχρηστων θέσεων εργασίας.

Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη πρόταση.

Πρόταση δεύτερη: μαλακισμένες κατασκευές. Ένα τεράστιο μέρος της οικοδομής σήμερα είναι καθαρά κερδοσκοπικό: σε όλο τον κόσμο, οι κυβερνήσεις συνεργάζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα για να δημιουργήσουν λαμπερούς πύργους που δεν κατοικούνται ποτέ, άδεια κτίρια γραφείων, αεροδρόμια που δεν χρησιμοποιούνται ποτέ. Σταματήστε να το κάνετε αυτό. Δεν θα λείψουν σε κανέναν.

Πρόταση τρίτη: προγραμματισμένη απαξίωση. Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους έχουμε τόσο υψηλά επίπεδα βιομηχανικής παραγωγής είναι ότι σχεδιάζουμε τα πάντα έτσι ώστε να χαλάσουν ή να καταστούν ξεπερασμένα και άχρηστα σε λίγα χρόνια. Αν κατασκευάσετε ένα iPhone για να σπάσει σε τρία χρόνια, μπορείτε να πουλήσετε πέντε φορές περισσότερα απ' ό,τι αν το κατασκευάσετε για να αντέξει 15 χρόνια, αλλά επίσης χρησιμοποιείτε πέντε φορές περισσότερους πόρους και δημιουργείτε πέντε φορές περισσότερη ρύπανση. Οι κατασκευαστές είναι απολύτως ικανοί να κατασκευάσουν τηλέφωνα (ή κάλτσες ή λαμπτήρες) που δεν θα σπάσουν- στην πραγματικότητα, το κάνουν - ονομάζονται «στρατιωτικού τύπου». Αναγκάστε τους να φτιάχνουν προϊόντα στρατιωτικής ποιότητας για όλους. Θα μπορούσαμε να μειώσουμε μαζικά την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας.

Αυτά τα τρία είναι μόνο για αρχή. Αν το καλοσκεφτείτε, είναι στην πραγματικότητα απλά κοινή λογική. Γιατί να καταστρέψετε τον κόσμο αν δεν χρειάζεται;

Αν η αντιμετώπισή τους φαίνεται μη ρεαλιστική, καλό θα ήταν να σκεφτούμε καλά ποιες είναι αυτές οι πραγματικότητες που φαίνεται να μας αναγκάζουν, ως κοινωνία, να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που είναι κυριολεκτικά τρελοί.